Mijn broertje werkt tegenwoordig bij een corporate affairs bureau. Met andere woorden: hij is lobbyist. Daar heb ik veel van geleerd. Zo wees hij mij op een intern document van Business Europe, een overkoepelende Europese lobby-organisatie met als leden nationale lobby-clubs zoals de Nederlandse werkgeversorganisatie VNO-NCW.

Het interne document (door Greenpeace online  gezet en gedateerd 13 september 2018) beschrijft de communicatiestrategie voor leden die deelnemen aan klimaatonderhandelingen. Hoewel het hele document interessant is, quote ik hier de ‘advocacy and communication strategy’:

‘To be rather positive as long as it remains as a political statement, with no implications on the range of 2030 EU legislations (ETS, effort-sharing, etc.).

To oppose the new increase of ambition, using the usual arguments of global playing field, we cannot compensate for others, etc.

To challenge the process, such as the need for more transparency on the calculations, need for an impact assessment, risk of creating instability, etc.’

Vooral voor het derde punt worden wetenschappers vaak misbruikt. Zelfs door oppositiepartijen. Bijvoorbeeld: een schier oneindig aantal studies toont aan dat een consequente CO2-belasting waaraan iedereen meedoet de meest effectieve en misschien wel enige manier is om een vrijemarkteconomie te verduurzamen. Dinsdag berichtte  de NOS dat de PvdA een CO2-belasting toch weer wil laten doorrekenen. Onnodig natuurlijk. Maar wel zo leuk, vlak voor de verkiezingen.

De Partij voor de Dieren heeft juist een aantal scherpe kamervragen gesteld over het Business Europe-document en de rol van VNO-NCW bij de klimaatonderhandelingen. Je kunt de vragen en nietszeggende antwoorden van de Minister van Economische Zaken en Klimaat (VVD’er Eric Wiebes) nalezen op tweedekamer.nl. 

Een pareltje ter illustratie:

Vraag: ‘Hoe beoordeelt u de woordkeuze van Business Europe zoals het gebruik maken van de “gebruikelijke argumenten” om het proces tegen te werken en “het belang van extra ambitie te minimaliseren”?’

Antwoord: ‘De woordkeuze past niet bij de ambities van het Nederlandse kabinet. Zowel in Nederland als in Europa streeft dit kabinet naar een ambitieus klimaatbeleid.’

Commentaar van mijn broertje: ‘Het antwoord lijkt bewust zo geformuleerd dat niemand er aanstoot aan kan nemen. Het benadrukt de eigen ambitie zonder confrontatie te zoeken met VNO-NCW, met wie het kabinet al polderend regelmatig op een lijn wil komen. Daarom geeft Wiebes geen echt oordeel over de communcatiestrategie van Business Europe. Dit is letterlijk politiek-correct.’

Wat mijn broertje er zelf politiek-correct niet bij zegt, is dat de grens tussen VVD en VNO-NCW behoorlijk vaag is. Daardoor is de lobby van VNO-NCW extreem effectief. 

Je ziet in het klimaatakkoord dat burgers veel geld moeten ophoesten om bijvoorbeeld hun huis compleet te laten verbouwen, terwijl de aandeelhouders van vervuilende bedrijven de dans ontspringen. Vervolgens zegt VVD fractievoorzitter Dijkhoff in de Telegraaf dat wat hem betreft de klimaatplannen te duur zijn voor de burger. En ook: ‘Als het alternatief wordt dat ik óf het kabinet óf de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen.’

Dus: de VVD-fractievoorzitter torpedeert vlak voor de verkiezingen het Klimaatakkoord dat is opgesteld op verzoek van een VVD-minister (Wiebes) onder leiding van een VVD-voorzitter (Nijpels),omdat de uitkomst van de onderhandelingen niet goed zijn voor de burger. Terwijl dat laatste mede komt doordat partijen als VNO-NCW, waarin prominente VVDers het voor het zeggen hebben, er een expliciete strategie op na houden om het proces te frustreren.

Het gevolg van deze frustraties kunnen we zien in Frankrijk. Daar begonnen de protesten tegen belastingverhoging op benzine aan de pomp. Ook al een klimaatmaatregel die overwegend bij de burger terecht komt. 

De nauwelijks te volgen en extreem cynische processen rondom het klimaatakkoord, maar ook de dividendbelasting, suikertaks, etc. leiden tot beschadiging van het geloof in de democratie. En terecht, helaas.

Benjamin Sprecher is universitair docent bij het Centrum voor Milieuwetenschappen in Leiden