NRC Handelsblad meldde dat Philip Morris onderzoek financiert over sigarettensmokkel en terrorisme, terwijl al eerder is aangetoond dat deze link discutabel is. Het bedrijf hoopt echter dat er een verband tussen terrorisme en sigarettensmokkel kan worden aangetoond, en overheden harder tegen die handel gaan optreden. Er worden namelijk veel sigaretten illegaal verhandeld: jaarlijks 44,7 miljard stuks, negen procent van het totaal, en dat kost de industrie geld. 

Terrorisme-onderoeker Bart Schuurman van het Institute of Security and Global Affairs werkte mee aan een van deze onderzoeken: het rapport Who are the European Jihadi’s? dat is uitgevoerd door denktank Globsec uit Slowakije. Het onderzoek ging over het mogelijke verband tussen criminaliteit en jihadistisch terrorisme in Europa.

‘Eén onderzoeksvraag was vooral van belang: of de terroristen eerder betrokken waren geweest bij sigarettensmokkel’, aldus NRC.

Dat is niet waar, reageert Schuurman. ‘Kijk, als je kritisch bent: prima. En als het mij dan niet goed uitkomt, is dat maar zo. Maar het moet wel kloppen. We werken met meer dan 120 vragen over de mogelijke criminele antecedenten van terrorismeverdachten. Daarvan gaan er twee over illegale handel, en dat is breed gedefinieerd. Er gaan er nul over sigaretten. Wij hebben gekeken naar mensen die in 2015 in Nederland waren gearresteerd op verdenking van betrokkenheid met terrorisme. Aan de hand van die vragen zijn we gaan uitpluizen of deze mensen criminele antecedenten hadden, en wat die precies waren. Daarbij zat ook illegale handel. Maar het gaat over veel meer: persoonskenmerken, of ze deel uitmaakten bij criminele netwerken, of hun familie betrokken was, geweldsdelicten, vermogensdelicten’, somt hij op.

‘Nu is het stuk geschreven alsof ik wist dat die financierder een grote stempel op het onderzoek zelf drukte, en dat ik dan toch zeg: laten we het doen.’ Dat is niet waar, benadrukt hij, en hij is boos op de suggestie. ‘Als ik een ding serieus neem, is het mijn wetenschappelijke reputatie.’

Hij vindt Philip Morris ook niet de ‘chicste investeerder’, maar hij vond dat er genoeg afstand was.

‘Onze facturen gaan naar Globsec, niet naar Philip Morris. Zolang het ons onderzoek niet stuurt, dan vond ik het niet zo’n probleem. Maar goed, daar hebben we misschien wel wat lichtvoetig over nagedacht.’

Hij staat wel achter het onderzoek. ‘Dat staat wel goed in het stuk. Ik ben er echt niet blij mee dat zo’n bedrijf met dit soort resultaten aan de haal gaat om te lobbyen. Maar het onderzoek is met zorg gedaan. En we laten ons echt niet beïnvloeden door externen om een link met sigarettensmokkel te vinden.’