Achtergrond
Gooiden studenten echt hete munten naar 't plebs?
Het is een bekende urban legend: elitaire Leidse studenten die hete munten gooiden naar arme mensen. Twee Leidse wetenschappers zochten uit of de mythe klopte. Volgende week presenteren ze hun bevindingen op een congres voor folkloristen. Het verhaal over rijke studenten die loeihete munten naar het grauw gooiden, kenden we in vele varianten: vanaf het dak van Minerva, vanuit een koets, de munten opgewarmd in een koekenpan of met een aansteker. We dachten dat het een broodje aap was. Peter Burger, docent bij Journalistiek en Nieuwe Media: ‘Ik ook. In 1995 maakte ik een boek over broodje-aap-verhalen, en toen noemde ik het onwaarschijnlijk dat het echt gebeurd was.'
Bart Braun
donderdag 31 mei 2018

'Toen kón ik het ook niet onderzoeken, behalve als ik met de hand door alle papieren kranten heen was gegaan. Twintig jaar later kreeg ik echter een telefoontje van historicus Bart van der Steen. Hij was het verhaal ook tegen gekomen, en wilde dat samen met mij onderzoeken. Inmiddels waren alle bronnen waar dat mee kon gedigitaliseerd, dus was dat onderzoek ook mogelijk. En het bleek écht te zijn gedaan.’

Want wat vonden jullie?

‘Een verslag van een rechtszaak in 1961, die in het Leidsch Dagblad en andere lokale kranten stond. Een medicijnenstudent had dat gedaan, vanuit het raam van zijn studentenkamer. De rechter vond dat een rare streek, zeker van iemand die op weg was om arts te worden. Het leverde de student een boete van dertig gulden op, en wat stukjes in de krant.’

Was dat een uniek geval?

‘Van der Steen en ik hadden het gevoel dat het niet exclusief Leids kon zijn, dus we zijn verder gaan zoeken. We vonden ook verhalen uit Delft, Rotterdam en Amsterdam, maar dat waren geen studenten.’

Oer-Leidenaar Peter Labrujère zei hierover ooit in Mare: ‘Als je dat nu zou proberen, dan ga je d’r an.’

‘Dat denk ik ook. We zien dat er steeds meer afkeuring is voor zulk gedrag, niet alleen voor munten die verhit zijn, maar sowieso. Toen PSV-supporters met muntjes gooiden in Madrid in 2016, werd dat internationaal afgekeurd. Er is een groter taboe op het uitdrukken van standsverschil, en als je iemand jouw muntjes van straat laat rapen, maak je wel heel duidelijk dat jij rijk bent en zij niet.’

En jullie hebben er een artikel over geschreven?

‘Dat is inmiddels geaccepteerd door het Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis. En komend weekend gaan we het presenteren op een congres in Brussel, voor mensen die urban legends bestuderen.’

En nu? De volgende Leidse legende?

‘Er is een verhaal dat Leidenaars het laagste IQ van Nederland zouden hebben. Er zou een onderzoek gedaan zijn, en daar zou dit uit zijn gekomen. Dat zou dan te maken hebben met inteelt, en dat klopte met een soort algemeen beeld van de typische Leidenaar als onderontwikkeld en gedegeneerd. De gemeente verzette zich daar heftig tegen, en wees er nadrukkelijk op dat dat onderzoek helemaal niet bestond. Maar dit verhaal is meer een soort weetje; het heeft niet het drama dat de verhalen over gloeiend hete munten hebben.’