Door Vincent Bongers Dit weekend worden er op de Lammermarkt tijdens het Oostblok Festival, blijkbaar vernoemd naar de flat boven Club InCasa, drie films in de openlucht vertoond over het Oost-Europa van voor de val van de Berlijnse Muur in 1989.
Die Wende en de daarop volgende eenwording van Duitsland was een enorme schok voor de Ossies in de DDR. Zij waren opeens verlost van een totalitair regime. Maar de samensmelting van oost en west zorgde ook voor problemen. Plots werden de voormalige Oost-Duitsers geconfronteerd met hoge werkloosheid, die er niet was in de socialistische heilstaat. In het westen werd er dan weer gemord over de hoge kosten van de eenwording.
In de Duitse literatuur en films wordt veel teruggekeken op de Oost-Duitse tijd. Twee films over de DDR die op het festival worden gedraaid laten heel verschillende kanten van die geschiedenis zien.
Das Leben der Anderen (2006) toont in detail de praktijken van het beruchte Ministerium für Staatssicherheit, beter bekend onder de naam Stasi. Deze dienst hield de burgers van Oost-Duitsland in een ijzeren greep. Personen die mogelijk staatsgevaarlijke activiteiten zouden kunnen ondernemen werden geschaduwd en afgeluisterd.
Het was een gigantisch controleapparaat met 91.000 vaste medewerkers en nog veel meer informanten. De vriendelijke buurman of de behulpzame winkelier kon je zomaar verraden. In deze paranoïde wereld speelt de film zich af. Stasi-Hauptmann Gerd Wiesler moet belastend materiaal tegen de schrijver Georg Dreyman verzamelen. Wiesler plaatst bugs in de woning van de auteur en richt een afluisterstation in op de zolder van het appartementencomplex. Hij raakt tijdens urenlange luistersessies steeds meer geobsedeerd door het leven van de schrijver.
Good Bye, Lenin! (2003) is heel anders van toon. Het is een tragikomedie vol met spottende verwijzingen naar Ostalgie, oftewel het verlangen naar de DDR-tijd. Alexander Kerner is een jongeman die in Oost-Berlijn woont met zijn zus en moeder. Het is 1989, vlak voordat de Muur valt, en Alexander doet mee aan een protest voor meer vrijheden. Zijn moeder is een overtuigd aanhanger van het regime. Ze ziet dat haar zoon wordt opgepakt en in de gevangenis terechtkomt. Door de shock van de arrestatie krijgt ze een hartaanval en raakt in coma. Als ze wakker wordt, is de Muur gevallen en Oost-Duitsland ingestort.
Alexander zet vervolgens alles op alles om zijn moeder te doen geloven dat de oude wereld nog bestaat om zo te voorkomen dat ze weer een hartaanval krijgt. Die DDR lebt weiter in het huis van de Kerners. De moeder is bijvoorbeeld gek op Spreewaldgurken, maar die zijn niet meer te koop. Alexander moet dan ook naarstig op zoek naar de lege glazen potten waar de Oost-Duitse augurken in zaten en die vervangen met een westerse variant.
Het Oostblok-weekend gaat vrijdag van start met een film over het voormalig Tsjecho-Slowakije. Tomas, de hoofdpersoon in The Unbearable Lightness of Being (1988), is een chirurg en een casanova. Hij heeft een relatie met twee dames en leidt een redelijk zorgeloos leven. Maar in 1968 verandert dat. De regering in Praag is veel gematigder dan de leiders in de USSR willen. Tomas en zijn geliefden raken betrokken bij het politieke debat en komen in de problemen. Zeker als er Russische tanks door de straten rollen om een einde te maken aan de ‘Praagse Lente.’
Oostblok Film Festival
Lammermarkt, 18-20 mei,
Toegang gratis (met eigen
koptelefoon), huren kost € 2,50