Door Vincent Bongers ‘In mijn land is het huwelijk heilig’, zegt de Chinese juriste Jingshu Zhu (1990), die woensdag hoopt te promoveren op een onderzoek naar homorechten in China. ‘Er staat veel druk op jongeren om te trouwen en die druk wordt alleen maar groter als je achterin de twintig bent. Dan is haast al te laat, is de suggestie. De ideeën over hoe een familie eruit ziet, zijn erg traditioneel. De bloedlijn moet blijven bestaan. Het krijgen van kleinkinderen is heel belangrijk.’
Het homohuwelijk bestaat echter niet in China. ‘Er zitten zoveel nadelen aan een bestaan als single, dat er best vaak voor neptrouwpartijen wordt gekozen. Het komt voor dat een lesbische vrouw trouwt met een homoseksuele man.’
Er zijn meerdere redenen om voor een nephuwelijk te kiezen. ‘Dat kan zijn om de familie of werkgever tevreden te stellen. Vaak is er een heel pragmatische reden: geld. Bij een huwelijk is het gebruikelijk om het bruidspaar een flink bedrag te geven. Het is net als crowdfunding: als je trouwt, kun je eindelijk je eigen bedrijf opzetten of een huis kopen.’
Daar komt nog bij dat een hoop sociale en belastingregelingen in de Chinese wetgeving gekoppeld zijn aan het huwelijk. ‘In Shanghai is het bijvoorbeeld onmogelijk om bepaalde grond of panden te kopen als je niet getrouwd bent. Het registreren van kinderen zonder trouwpapieren kan alleen als je een hoge boete betaalt.’
De enkele pogingen om het homohuwelijk van de grond te krijgen, strandden al snel, legt Zhu uit. ‘Ik ben niet erg optimistisch dat een instituut dat echt de traditionele pijler is onder de Chinese maatschappij zal worden aangepast.’
Is homoseksualiteit geaccepteerd in China?
‘Dat is lastig om te zeggen’, aldus Zhu. ‘Het land is zo groot, en het verschilt echt per regio. Maar je ziet wel dat het aantal homo-organisaties groeit, met name in de steden. In de grote steden zijn gaybars, die sterk lijken op die in New York of Amsterdam.’
Maar homoseksualiteit wordt nog steeds door veel Chinezen als psychische aandoening gezien. In 2014 sleepte een man een kliniek die hem met elektroshocks zou genezen van zijn homoseksualiteit voor de rechter. ‘De rechtbank bepaalde toen dat homoseksualiteit geen mental illness is en de kliniek moest hem schadevergoeding betalen. Dus je zou kunnen zeggen dat homoseksualiteit min of meer is geaccepteerd, juridisch gezien dan.’
Alleen waren de gevolgen nogal wrang: ‘De kliniek was nu beroemd geworden, en vroeg hogere bedragen voor het “genezen” van homoseksualiteit.’
Het is ook lastig om je stem te laten horen als LHBT-activist, vertelt Zhu. ‘Dat geldt in het algemeen voor protest in China. Er is sprake van censuur.’ Zo organiseerden LHBT-activisten in 2013 een gay parade in de stad Changsha. Er werd rondgewandeld met regenboogvlaggen, en voorzichtig gezoend.
De organisator is echter gearresteerd en verdween voor twaalf dagen in de cel. ‘Dit soort evenementen ligt nog steeds erg gevoelig. Als je in het zicht protesteert, dan riskeer je arrestatie.’
Het hoeft niet over seks te gaan hoor
Onder de naam Jess maakt Jingshu Zhu samen met een aantal anderen podcasts over seks en intimiteit.
‘We hebben er nu bijna honderd. In totaal hebben we rond de tien miljoen hits gehad. Maar dan moet je er natuurlijk wel rekening mee houden dat China gigantisch veel inwoners heeft.
‘Wat we doen is uniek in China. De onderwerpen zijn behoorlijk expliciet, radicaal zelfs voor ons land. We hebben het over BDSM en tantraseks, maar ook over geslachtsziekten. We spreken mensen die werkzaam zijn in de seksindustrie. Het hoeft niet over seks te gaan hoor, we hebben het ook over hoe je de sleur in een huwelijk doorbreekt.
‘Soms krijgen we comments waarin mensen zeggen dat we pornografisch en immoreel bezig zijn. Maar veruit de meeste reacties zijn heel positief.
‘De meeste podcasts zijn in het Chinees, maar we hebben ook drie Engelstalige afleveringen. Ik heb bijvoorbeeld een medewerker van Sexclub Vienna in Amsterdam geïnterviewd en gesproken met een polyamoreus huishouden in Leiden. Het gaat om drie geliefden die samenwonen en die vertellen hoe die relatie tot stand is gekomen en werkt.
‘Vorig jaar oktober moesten we stoppen omdat het Nationale Congres van de Communistische Partij werd georganiseerd. Dat is een gigantische bijeenkomst die om de vijf jaar wordt gehouden. De censuur verhevigt in die periode. Er gingen toen een hoop podcasts en sites uit de lucht, zodat ook ons platform offline werd gehaald. Daardoor verloren we meer dan honderdduizend volgers. Nu zitten we op een nieuw platform.’