Cultuur
Een gevecht met de tong
Vlammende Thunderbird en Vliegende Schotel zijn namen van islamitische zangduo’s die op West-Sumatra muzikale gevechten aangaan met elkaar, de hele nacht door.
donderdag 7 december 2017
‘Meer dan trommelen doen ze niet. Het gaat namelijk vooral om de teksten.’

Door Marleen van Wesel ‘Tongue fu’ noemt dr. Suryadi het muziekgenre Salawat Dulang. ‘De muzikanten voeren namelijk een gevecht met hun tong. Optredens zijn tegelijkertijd battles tussen twee duo’s.’ De stijl komt uit de streek Minangkabau in West-Sumatra.

In het kader van het Leiden Asia Year presenteert wereldmuziekpodium De X een Salawang Dulang-avond in het Muziekhuis, waarbij de duo’s Sinar Barapi en Kilek Barapi de strijd met elkaar aangaan.

Suryadi, onderzoeker en docent Indonesisch aan de Universiteit Leiden, verzorgt een introductie. Hij komt zelf uit Indonesië, waar het overigens niet ongebruikelijk is om maar één naam te hebben. ‘Wel lastig, als je in Nederland iets wil regelen of bestellen. Meestal noem ik mezelf dan “S. Suryadi”’, zegt hij. Om precies te zijn komt hij zelf ook uit Minangkabau.

Zijn promotieonderzoek uit 2014 richtte zich op de muziekindustrie uit die regio, vanaf de opkomst van de eerste grammofoonplaten. ‘Daarvoor heb ik natuurlijk een hele verzameling van cassettes en vcd’s (video-cd, voorloper van de dvd, in Azië nog heel populair, red.) met Salawat Dulang aangelegd, maar in mijn proefschrift wees ik er ook op dat muziek migranten helpt verbinden met hun thuisland. Ik luister er dus nog steeds naar, of naar andere genres uit de regio.

‘Dulang is de naam van de antieke koperen schalen waarop de muzikanten zichzelf begeleiden. Oorspronkelijk werden ze gebruikt om eten te serveren, nu als percussie-instrument.’ Hij maakt een trommelende beweging. ‘Meer dan dit doen ze niet. Het gaat namelijk vooral om de teksten, die te maken hebben met de islam of met het leven van moslims.’ De muzikanten dragen ook traditionele kledij. ‘Een kupiah, een islamitisch hoofddeksel, en een sarong over hun broek.’

Vooral de namen van de duo’s spreken tot de verbeelding. ‘Daarin hoor je de dreiging terug. Kilek Barapi en Sinar Barapi, die naar Leiden komen, heten vertaald: “Vlammende Thunderbird” en “Vlammende Straal”. Soms worden met de tong zelfs vetes tussen dorpen symbolisch uitgevochten. Een ander duo heet bijvoorbeeld Bintang Nagari Simawang: “Ster van het dorp Simawang”. Piriang Talayang betekent dan weer “Vliegende Schotel”. Of wat denk je van Mustang, genoemd naar een Amerikaanse bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog, of DC 8, naar een verkeersvliegtuig uit de jaren vijftig.’

Vlammende Thunderbird en Vlammende Straal battelen vrijdag slechts een uurtje, maar op West-Sumatra gaan zulke optredens de hele nacht door. ‘Het is traditie bij bruiloften en besnijdenissen. En op de honderdste dag na iemands dood, of wanneer er geld wordt ingezameld, voor een gebedshuis of een dorpshuis en op religieuze en nationale feestdagen. Meestal begint het optreden na het avondgebed, rond 21.00 uur, tot het ochtendgebed om 5.00 uur.’ Het publiek is intussen nauw betrokken bij het gevecht tussen de duo’s. ‘Er wordt tegen de ochtend weliswaar geen winnaar uitgeroepen, maar met het applaus wordt de strijd wel beslist.’

Introductie door dr. Suryadi

Muziekhuis, vrijdag 8 december, 21.00 uur, €15,- (50 procent korting met collegekaart; v.v.k. €12,50)