Bijna niemand die voor een collegezaal staat is alleen maar docent; medewerkers aan een universiteit moeten ook onderzoek doen. Dat gaat stukken beter als je geld hebt voor apparatuur en medewerkers, en dat moet je vooral zelf bij elkaar harken.
Dat kan bij organisaties als de ERC (Europees), NWO (Nederlandse wetenschap) of ZonMw (als het over gezondheid gaat). Een succesvolle subsidieaanvraag kan je carrière bepalen, dus wetenschappers steken veel tijd –tot wel dertig procent van hun uren! - in die aanvragen. De kans op succes is klein: gemiddeld is 85 procent van de aanvragen voor niks geschreven.
Er wordt nogal wat geklaagd over deze situatie, en NWO kreeg de opdracht om er wat aan te doen. Dinsdag presenteerde de organisatie haar plannen.
Het honoreringspercentage moet omhoog naar minstens 25 procent. Dat wil NWO op twee manieren bereiken. In de eerste plaats wordt een subsidieronde (een “call”) waarvoor teveel aanvragen binnen zijn gekomen, uitgesteld tot er meer geld beschikbaar is. Hoe dat precies uitgevoerd gaat worden is nog niet helemaal bekend, legt woordvoerder Olivier Morot uit: ‘Sowieso willen we elke verandering aan een financieringsinstrument minstens zes maanden van tevoren bekend maken.’
Daarnaast speelt de organisatie de selectie-bal terug naar de universiteiten. NWO voert nu de facto een deel van het personeelsbeleid uit: universiteiten kijken vaak wie de beurzen binnenhalen, en geven die mensen een vaste baan. Dat moet andersom: universiteiten moeten mensen selecteren of opleiden die goed genoeg zijn, en ze dan pas een aanvraag laten schrijven. NWO gaat daarop aandringen bij universiteitskoepel VSNU. Dit is het pikantste onderdeel van de plannen: toenmalig onderwijsminister Plasterk haalde juist 500 miljoen euro weg bij de universiteiten om het aan NWO te geven.
Daarnaast komt er een aanvraagbeperking, waarbij het doel is om te voorkomen dat er heel veel subsidies bij één onderzoeker terecht komen. Hoe die er precies uit moet zien, is nog onduidelijk. Wie een ERC-aanvraag deed die wel als “excellent” werd beoordeeld, maar toch geen geld kreeg, kan diezelfde aanvraag bij de volgende NWO-call indienen; ook dat zou werk moeten schelen.
Als laatste gaat NWO onderzoek doen naar een aantal extra opties om de aanvraagdruk te beperken of het geld anders te verdelen. Bij de zogeheten Veni-subsidies – voor beginnende onderzoekers- blijkt dat je op basis van iemands CV vaak al kan zeggen dat ‘ie het niet gaat redden: slechts twee procent van de beurzen gaat naar de 30% van de onderzoekers met de magerste CV’s. Een voorselectie zou zowel aanvragers als beoordelaars werk schelen.
Er komt ook een experiment met een zogeheten ‘Sand Pit’-model. Als voor een bepaalde subsidie meerdere voorstellen in aanmerking komen, worden de beste elementen daarvan verenigd. NWO gaat ook een aantal promovendi aan het werk zetten om uit te zoeken of het haalbaar is om een deel van het geld door onderzoekers zelf te laten verdelen (de zogeheten Self Organized Fund Allocation).
...................................................................................................
Geen basisbeurs voor onderzoekers
NWO-voorzitter Stan Gielen reageerde afgelopen week ook nog op het voorstel van filosoof Krist Vaesen, om onderzoeksgeld met een soort basisbeurs eerlijker te verdelen over alle wetenschappers, als alternatief voor de beurzencompetitie. Het gaat volgens Gielen ten koste van het niveau van het werk van goede wetenschappers, als zij evenveel geld krijgen als minder goede collega’s. Bovendien kloppen volgens Gielen de berekeningen uit Vaesens artikel niet.
.....................................................................
Bart Braun