Flyeren met een vliegtuig
Johan Oosterhagen (23, masters strafrecht en rechtsfilosofie) is nummer 12 van VoorNederland (VNL).
‘Hé, de Tweede Kamer stemt in met de wietwet van D66’, ziet Johan Oosterhagen (23) op zijn telefoon. De nummer 12 van VoorNederland (VNL) loopt samen met Benne Kerver (22, Oude Culturen van de mediterrane wereld), VNL-regiocoördinator van de kieskring Leiden, met een stapel posters en een emmer behanglijm, richting de Lammermarkt. Daar zou een van de zeven legale aanplakborden van het centrum moeten staan, zo hebben ze van de gemeente gehoord. Op het Stationsplein, waar ze hun witte VNL-jasjes pas aantrokken, hebben ze het portret van lijsttrekker Jan Roos al achtergelaten. Over de oude programmering van Gebr. de Nobel. Andere verkiezingsposters hingen er nog niet.
‘Dankzij ons’, zegt Oosterhagen over de wietwet. ‘Want er was maar een nipte meerderheid voor regulering.’ De nummer 2 en 3 van de relatief nieuwe partij VoorNederland (VNL), zitten momenteel namelijk al in de kamer als de Groep Bontes/Van Klaveren, twee afgesplitste PVV’ers. ‘Wij zijn voor legalisering, maar dit is een mooie eerste stap’, zegt Oosterhagen. Hij volgt twee masters in Leiden, na een bachelor rechten in Amsterdam.
‘Lid ben ik hier nergens meer geworden, maar ik ben wel druk in het uitgaansleven. En ik heb in Leiden bij de JOVD (de jongerenorganisatie gelieerd aan de VVD, red.) gezeten, waarvoor ik een evenement georganiseerd heb met Bram Moszkowicz, en later voor VNL nog een met Frits Bolkestein. De eerste keer dat ik Joram van Klaveren zag, was bij een JOVD-evenement in Utrecht. Ik ben een van de eerste VNL-leden geworden.’ Inmiddels is hij bezig met het opzetten van zo’n jongerenorganisatie voor VNL.
Rond de gigantische bouwput onder Molen De Valk, blijkt een posterplaats intussen onvindbaar. De volgende poster laten ze achter aan de Lange Mare, waar er ook al eentje van GeenPeil hangt. ‘Ik heb altijd heel erg rechtse politiek bedreven’, verklaart Oosterhagen zijn partijkeuze. ‘Aan de rechterkant had je alleen geen écht rechtse partij, als het om economie gaat. In het afschaffen van nutteloze belastingen gaat VNL verder dan welke partij dan ook. Bij de VVD komt dat gewoon niet uit de verf.’
Op het aanplakbord op de Kaasmarkt hangt Jan Roos weer in z’n eentje tussen de dance-events.
‘Ook ik ben al vrij snel lid geworden’, zegt Kerver. ‘Ik had eerder nooit echt binding met een partij. PVV vond ik veel te ver gaan met sommige standpunten. Wilders benoemt de massa-immigratie wel duidelijk, maar de manier waarop is niet netjes. Daarmee laat je niet zien dat je verantwoordelijkheden aankunt.’ ‘Alle korans verbieden en alle moskeeën sluiten, dat is complete flauwekul’, vindt Oosterhagen bovendien. ‘Dat moet je alleen doen als er misstanden zijn.’
Uit een politiek nest komt hij zelf niet. ‘Integendeel. Mijn ouders vinden het wel leuk wat ik doe, maar mijn moeder zegt: focus je nou lekker op je studie.’ Momenteel is hij echter te druk met de campagne. ‘Elke dag wel enkele uren. En in het weekend trek ik er hele dagen op uit. Volgende week gaan we naar Texel, met een vliegtuig, om te flyeren. Of we de flyers echt naar buiten gooien, hangt nog even af van de regels.’
En 15 maart? ‘Dat we die dag iets te vieren hebben, daar gaan we wel vanuit’, zegt Oosterhagen. Vier zetels, voorspellen beiden. En daarna? ‘Afstuderen’, zegt Oosterhagen. ‘En mijn werk in de advocatuur, nu al twintig uur per week, uitbreiden. Alleen een Kamerzetel zou dát in de weg kunnen staan’, mijmert hij. Hij gaat ‘zeker weten’ door met VNL. Bovendien, zegt Kerver: ‘Je weet nooit hoe snel er wéér verkiezingen zijn.’
‘Onze generatie is te stil’
Julius Terpstra (28, afgestudeerd bij geschiedenis) is nummer 23 van het CDA.
‘Hier woont de landelijk campagneleider van het CDA, als ik me niet vergis. Er hangt niet eens een poster voor het raam!’ Julius Terpstra (28) stuurt zijn auto, volgeladen met posters en ander campagnemateriaal, in de miezerregen door de Leidse binnenstad. ‘Ik ben onderweg naar partijleden, maar ook gewoon naar vrienden, die een poster voor het raam willen hangen.’
Hij studeerde geschiedenis in Leiden. ‘Ik woon nog steeds in het huis waar ik in 2010 kwam wonen, aan de Haarlemmerstraat. We hebben grote kamers en iedereen is momenteel net afgestudeerd, net als ik nu een jaartje, of nog bezig met z’n scriptie. Eigenlijk sta ik nog met één been in de studentenwereld.’ Intussen houdt hij letterlijk óók een been boven het gaspedaal van zijn leaseauto. ‘Ik ben consultant bij Nautus, een adviesbureau voor gemeentes.’ Daarnaast heeft hij momenteel haast nog een volledige baan. ‘Ik sta om zes uur op, zodat ik ‘s middags vanaf een uur of vier met de campagne aan de slag kan. Ik heb best een spannende plek op de kandidatenlijst: nummer 23. In de peilingen heeft het CDA nu rond de achttien zetels. De sfeer is beter dan in 2012, en we staan in de plus. Het is dus niet totaal onmogelijk dat ik deze auto straks moet inleveren. In de Kamer zou ik graag de portefeuille onderwijs voor mijn rekening nemen. De basisbeurs terug, dat is een speerpunt.’
Eenmaal op de N206, begint het harder te regenen. ‘We rijden nu naar Zoeterwoude. De fractievoorzitter daar wilde nog wat flyers hebben. Echt old school-politiek.’ Daarna staat een rondje Leiden op het programma. Verder doet hij aan veel debatten mee. ‘En komend weekend is er een bungee run, in Sassenheim en Katwijk. Deelnemers proberen richting een stapel verhuisdozen te rennen, maar door een elastiek worden ze weer teruggetrokken. Iedereen mag meedoen, maar het staat symbool voor studenten en starters. Onze generatie wordt nét een beetje tegengehouden: leenstelselschuld, geen vaste contracten, te weinig huurwoningen en geen hypotheek kunnen krijgen.’
Posters heeft hij nog niet geplakt. ‘Wel hangen er zeventig van mij door de stad, bij mij thuis, bij vrienden en bij mijn opa en oma.’ Even later bezorgt hij nog een poster bij een vriend in Leiden. ‘Een oud-Quint. Zelf ben ik bij NSL-lid geweest. Ik heb een geweldige studententijd gehad.’ Die stond al behoorlijk in het teken van het CDA. ‘Dat was best een zoektocht’, zegt hij. ‘Maatschappelijke betrokkenheid vonden mijn ouders wel belangrijk, maar politiek werd vroeger niet uitgebreid aan de keukentafel besproken. In een tussenjaar in Engeland, na het vwo, verdiepte ik me in verschillende ideologieën en partijen.’ Tijdens zijn studie was hij vier jaar voorzitter van jongerenorganisatie CDJA. Tegenwoordig zit hij in de Leidse gemeenteraad. ‘Als duo-raadslid.’
Wat gaat hij op 15 maart doen? ‘Behalve stemmen, ga ik ’s avonds eten met een aantal mensen, ook veel Leidse studenten, die hard werken voor de campagne. Daarna gaan we naar de uitslagenavond in Den Haag. Ik wilde graag dat mijn vriendin erbij zou zijn, maar zij zit de hele avond op een stembureau, stemmen te tellen. Het wordt spannend. Stel dat ik verkozen word... Onze generatie is een beetje stil. We accepteren te veel. Hoe mooi zou dat zijn, iemand die vers van de uni, de Kamer ingaat?’
Carola Dieudonné (25, master Russische en Euraziatische studies) staat op nummer 13 bij het Forum voor Democratie (FVD).
‘Dit land schijnt vól boze mensen te zitten, maar ik ben met deze bus al onderweg vanaf Sloterdijk. Alleen maar opgestoken duimpjes’, zegt Roel Mooijekind (32), terwijl hij op de snelweg de afslag neemt richting Huizen. Op de campagnebus van Forum voor Democratie (FVD) staan de portretten van lijsttrekker Thierry Baudet en nummer 2, Theo Hiddema, en de slogan: ‘Pak je stem terug op 15 maart’.
Zojuist heeft Mooijekind, nummer 22, op Station Hilversum nummer 13 opgepikt, Carola Dieudonné (25) uit Den Haag. ‘Ik hoef alleen mijn scriptie nog af te maken. Eerst woonde ik wel op kamers in Leiden, aan het Rapenburg.’ Lid was ze ook. ‘Bij het corps.’ Als student bezocht ze een lezing van Baudet, bij de JOVD, de jongerenorganisatie gelieerd aan de VVD. ‘Toen ik Thierry’s boeken begon te lezen, ontdekte ik dat ik niet de enige was die zich druk maakte om onze staatssoevereiniteit. Dat was niet iets dat ik met vriendinnen besprak. Ik begon meer lezingen te bezoeken en werd lid van de JOVD.’ Nadat Baudet in 2015 FVD oprichtte, toen nog als denktank, liep ze daar stage.
Van Yernaz Ramautarsing, de nummer 9, op de bijrijdersstoel, wil ze weten: ‘Hoe ging het gisteren in Roermond?’ Ramautarsing: ‘Goed, al praatte Hiddema wel héél veel… Heb jij Thierry nog gezien, op televisie bij Tijs van den Brink?’ Straks spreken ze op een school in Huizen, voor leerlingen uit 4havo en 4vwo, nog geen achttien dus. ‘Maar misschien vertellen ze over onze komst aan hun ouders’, hoopt Ramautarsing.
‘De school is politiek neutraal’, benadrukt de directeur even later, terwijl de FVD-kandidaten naar lokaal 11 lopen. ‘Yes, gratis pennen!’ roepen een paar leerlingen. Op tafel liggen ook flyers, met de slogan: ‘Pak je onderwijs terug’.‘Op mijn twaalfde wilde ik al president van Suriname worden’, vertelt Ramautarsing aan de klas. Dan volgt het FVD-campagnefilmpje, dat hij aankondigt als ‘het slechtste campagnefilmpje, volgens EditieNL’.
Als eerste wil een leerling van de nummers 9, 13 en 22 weten: ‘Wat stelt die plek op de lijst eigenlijk voor?’ Anderen vragen: ‘Wat vinden jullie van Donald Trump?’ ‘Hebben jullie ook een mening over de vluchtelingencrisis?’ ‘Wat is die tempel uit jullie logo?’
‘Het Parthenon’, zegt Dieudonné. ‘In Athene begon immers de democratie.’ En Ramautarsing, naar eigen zeggen een van Trumps eerste fans, legt uit dat FVD de grenzen wil dichthouden. Mooijekind verduidelijkt: ‘Voor het bedrag waarmee je hier één persoon kunt helpen, help je er vijftig in de regio.’ Een andere leerling vraagt: ‘Jullie willen dat mensen minder belasting betalen, maar iedereen zegt al dat er overal te weinig geld voor is. Hoe willen jullie dat euh… compromiseren, of zoiets?’ ‘We zijn momenteel veel geld kwijt aan de EU’, zegt Ramautarsing. Minder EU is een belangrijk partijpunt. ‘En ons grootste thema is: mensen laten meedenken’, zegt Mooijekind. Dieudonné: ‘Wat vinden jullie eigenlijk van een referendum?’ ‘Maar’, zegt een meisje aarzelend, ‘dan mogen laagopgeleiden overal over meestemmen…’
In de lerarenkamer is Ramautarsing realistisch over zijn kansen als nummer 9. ‘Maar als de partij de komende jaren groeit, en ik nog wat opschuif, zit ik op mijn 35e in de Kamer.’ Ook Dieudonné blijft zich inzetten voor FVD. ‘Misschien als fractiemedewerker, afhankelijk van het aantal zetels. Anders ga ik solliciteren in het bedrijfsleven.’
Op 15 maart komen de FVD-kandidaten samen. Dieudonné: ‘Waar precies weet ik nog niet, maar we zijn sowieso een heel feestelijke partij. Op 6 april, toen de opkomst van het Oekraïnereferendum over de dertig procent ging, hebben we dat ook goed gevierd.’
Door Marleen van Wesel
Foto's CDA en VNL: Taco van der Eb