Bergtoppen

Een internationaal team van wetenschappers met daarin de Leidse ecologe Ellen Cieraad beschrijft in de Nature van afgelopen week een groot onderzoek naar bergvegetaties. Als je een berg oploopt, zie je dat er op verschillende hoogtes verschillende planten groeien. Dat komt onder meer doordat het steeds kouder wordt, hogerop.

Als het nou warmer wordt op aarde, dan schuiven al die vegetaties dus omhoog. Die hogere temperaturen zorgen er echter ook voor dat de huishouding van voedingsstoffen in de bodem verandert, en hoe dat gebeurt hangt ook weer af van de planten die erop staan. Zo wordt stikstof makkelijker beschikbaar als het warmer wordt, maar fosfor niet. Volgens de onderzoekers is het juist belangrijk dat die twee stoffen met elkaar in balans zijn. Als de vegetatie op de berg verandert, zou dat zomaar een probleem kunnen zijn voor de mensen op en onderaan de bergen, bijvoorbeeld omdat die planten en bodems ook een rol spelen in het zuiveren van water.

Mazelen

In Eurosurveillance blikt een groep onderzoekers, onder wie LUMC-hoogleraar Jacco Wallinga, terug op de mazelenuitbraak van drie jaar geleden. In principe zou je in Nederland helemaal geen mazelenuitbraken verwachten, omdat vrijwel iedereen tegenwoordig wordt gevaccineerd.

Het probleem is dat de ongevaccineerden nogal op elkaar hokken: er zijn scholen op de Biblebelt waar 85 procent van de leerlingen geen BMR-prik heeft gehad.

Dat is dus ook precies waar de ziekte toesloeg: van de 2766 geregistreerde gevallen vond de helft plaats in gemeentes met een lage vaccinatiegraad. 94 Procent van de patiënten was ongevaccineerd. Vergis u trouwens niet in de mazelen: in 2015 gingen er wereldwijd 15 mensen aan dood. Per uur, welteverstaan. Bij de Nederlandse uitbraak bleef het dodental beperkt tot één meisje, dat al achterliggende gezondheidsproblemen had. Naast haar belandden nog eens 180 mensen in het ziekenhuis dankzij complicaties van hun mazelen.

Wallinga en co hebben de indruk dat de vaccinatiebereidheid onder wat zij ‘orthodoxe protestanten’ noemen toeneemt; ze verwachten dat toekomstige epidemieën anders zullen verlopen.

Halo’s

Jonge, zich nog vormende sterrenstelsels houden hun fotonen bij zich. De Leidse sterrenkundigen Jorryt Matthee en Huub Röttgering schreven mee aan een publicatie in MRNAS over zulke stelsels. Die staan flink ver weg, dus heeft het licht er lang over gedaan om hier te komen, dus zie je ze zoals ze er miljarden jaren geleden uitzagen.

Een gedeelte van dat licht bestaat uit zogeheten Lyman-Alpha-straling. Matthee en co bedachten een slimme methode om te meten hoeveel van de straling er nou eigenlijk is. Uit hun gegevens blijkt slechts een klein beetje ervan ooit ver van het moeder-sterrenstelsel te kunnen komen. Het merendeel blijft hangen in omringende stof- en gaswolken, en vormt een gigantische halo, die tot nu toe onopgemerkt was gebleven. Het zou goed kunnen dat onze Melkweg vroeger ook zo’n halo had.