‘Salaam aleikum’, verwelkomt Sabr-bestuurslid Lamyae Moutahhir (22, fiscaal recht) het publiek bij de lezing ‘Rechter of imam? De hedendaagse toepassing van het islamitisch recht’. ‘We zijn een islamitische studentenvereniging’, zegt bestuurslid Siham Achahboum (21, psychologie). ‘Maar het is de bedoeling dat ook niet-moslims naar onze activiteiten komen. Er komen regelmatig christelijke studenten.’ ‘We houden ook vaak workshops, zoals laatst henna of kalligrafie’, vertelt bestuurslid Noor Ismail (22, geneeskunde). ‘En lezingen over stress, of onderwerpen vanuit onze eigen studies’, vult Achahboum aan.
Na het voorlezen van een hadid kondigt Moutahhir mr. Arshad Muradin aan, die aan de Leidse rechtenfaculteit promotieonderzoek doet naar informele geschilbeslechting in de islamitische gemeenschap. ‘Over drie kwartier is er insjallah pauze’, zegt Moutahhir nog.
Muradin: ‘Sharia betekent: het Goddelijke Plan. De fiqh is het gehele juridische corpus dat erbij hoort.’ Het is geen volledig rechtssysteem, benadrukt hij. ‘De sharia ontstond in een primitievere tijd. De vijf gebeden blijven altijd van toepassing: dat worden er nooit vier of zes. Maar kwesties als orgaandonatie, daar had niemand aan gedacht.’
In de pauze worden volop discussies gevoerd, over allerlei ethische dilemma’s. En er zijn hapjes. ‘Altijd’, zegt Achahboum. ‘Meestal iets zelfgemaakts, vanuit onze culturele achtergronden. Marokkaanse cake bijvoorbeeld, of iets uit Turkije of Irak.’ Deze keer liggen er ook pepernoten. ‘Hier kwam ik voor’, zegt Sinan Kula (21, politicologie), die pas sinds vanavond lid is. En dan serieus over de lezing: ‘Nederlanders schrikken als je over sharia begint, alsof je mensen wil stenigen. Maar sharia niet afwijzen, is nog heel wat anders dan voor het fundamentele gedeelte zijn.’
Na de pauze legt Muradin uit hoe een islamitisch huwelijk meestal wordt gesloten: ‘Eerst voor de Nederlandse wet, daarna bij een imam of het wordt meteen bij het consulaat van het land van herkomst ingeschreven.’ Zijn verhaal wordt regelmatig onderbroken door vragen. Is een Nederlands wettelijk huwelijk eigenlijk verplicht? Hoe zit het bijvoorbeeld met meerdere vrouwen? Muradin is onder de indruk. ‘Niet allemaal mijn terrein, wel érg interessant.’
Intussen wil Achahboun weten wat die combinatie van formele en informele huwelijksvoltrekkingen met fiqh te maken heeft. ‘Dit is echt súperfiqh’, garandeert Muradin. ‘Want hoe worden de rechten van de betrokkenen beschermd als een huwelijk misgaat?’ Met het uitspreken van de talaq kan een man zijn huwelijk beëindigen. ‘Opgaaf van redenen is niet nodig, maar voor alle duidelijkheid: dit zijn goddelijke wetten, geen spelletjes. Om misbruik tegen te gaan blijft de man financieel verantwoordelijk. Een vrouw kan op haar beurt de tatliq realiseren via de rechter, maar dát kan alleen op bepaalde gronden. Een andere mogelijkheid voor de vrouw is de khul, maar daar moet de man dan mee instemmen, bijvoorbeeld nadat de vrouw hem compenseert.’
Hij noemt voorbeelden van vrouwen die na hun formele scheiding via de Nederlandse rechter ook hun islamitische huwelijk wilden ontbinden. ‘Een vrouw zat volgens haar advocaten gevangen in een religieus huwelijk. De rechter oordeelde toen dat de man de talaq wel móest uitspreken’, zegt Muradin.
‘In Engeland is het mogelijk om zulke geschillen outside the courtroom op te lossen, bijvoorbeeld in een shariarechtbank. In Nederland kunnen wij academici met de rechters meedenken: het initiatief kwam hier helemaal niet van de man. Hij kon bovendien het verplichte bedrag uit de talaq niet betalen. Later oordeelde de rechter in een andere zaak dan ook dat het via de khul moest.’
Marleen van Wesel