Discriminatieofficier, wat is dat?

‘Als officier van justitie heb je vaak een portefeuille: ik ben een gewone officier, met de portefeuille discriminatie. Zaken over discriminatie komen dus merendeels bij mij terecht.’

Waarom dit college?

‘Normaliter oordeelt het OM achteraf, bij een zaak. Nu gaat het niet om een zaak: in een openbaar college zal ik vertellen hoe de wet in elkaar steekt als het over uitingsdelicten gaat. We willen dat inzichtelijker maken: wat zijn de grenzen van wat je mag zeggen en wanneer kun je aangifte doen?

‘De kern van het college is: het gaat er niet om of iets fatsoenlijk is of niet, maar het gaat erom of iets strafbaar is of niet. Kwetsen, grieven, choqueren: dat overtreedt alle fatsoensnormen, maar dat maakt het nog niet strafbaar. De wet bepaalt niet wát je mag zeggen, maar wel dat het niet mag, als het gevaarlijk wordt voor een bevolkingsgroep.’

Zoals?

‘Recent was er nog een vrij bekende zaak, over de Leidse student Shabir B. (ook bekend onder de naam Maiwand al-Afghani, red.). Hij stond voor de rechter wegens opruiing en discriminatie. Hij had gezegd dat homoseksuelen gratis vliegles van IS konden krijgen in Raqqa, en dat moslims overal in het westen konden opstaan, zoals tegen Charlie Hebdo. Hiermee bracht hij de groep homoseksuelen in gevaar.

‘B. beweerde zijn uitspraak over homoseksuelen in het kader van godsdienstvrijheid gemaakt te hebben. De rechter is daar toen in meegegaan.

‘Bedreiging en belediging zijn allebei uitingsdelicten, maar er hoeft niet altijd sprake te zijn van discriminatie volgens het strafrecht. Ander voorbeeld: de uitspraak “Kankerjood, ik schiet je dood” is bijvoorbeeld ook een uitingsdelict, maar het valt niet onder de wetsartikelen 137c en verder, over discriminatie.’

Ook niet als je dat tegen een jood zegt?

‘Nee, dit was wel bedreiging in discriminatoire context, gericht aan een joods meisje. De discriminatieartikelen moeten voorkomen dat er negatieve associaties met hele bevolkingsgroepen ontstaan, met alle gevolgen van dien. Hier ging het om één meisje.

‘Als je bepaalde bevolkingsgroepen niet in gevaar mag brengen, kan dat een inperking van de vrijheid van meningsuiting tot gevolg hebben. In artikel 10 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens, over de vrijheid van meningsuiting, staat niet voor niets dat die plichten en verantwoordelijkheden met zich meebrengt.’

Zijn er ook verschillen in de visie op uitingsdelicten tussen Europese landen?

‘Wetsteksten vloeien voort uit internationale verdragen. Elk land vertaalt een term als “hatespeech” op zijn eigen manier, maar meestal staat er ongeveer hetzelfde. Nederland doet trouwens één ding anders dan veel andere landen. Bij het artikel over mishandeling staat niet “discriminatie”, zoals er bijvoorbeeld wel “met voorbedachten rade” of “met zwaar letsel tot gevolg” staat. Dat is juist goed. Dat een slachtoffer van een mishandeling bijvoorbeeld homoseksueel is, kan daardoor strafverzwarend werken, zonder dat een bewijsminimum gehaald hoeft te worden. Net zoals het strafverzwarend kan werken als iemand al heel veel eerdere diefstallen heeft gepleegd.’ MVW

College Uitingsdelicten, Theater aan het Spui, Den Haag, zaterdag 10 november, 19.30, gratis.

Aanmelden via OpenbaarCollege10dec@om.nl