Hoe kwam je bij dat onderwerp?
‘Ik liep stage bij het Department of Clinical Neuroscience van het Karolinska Institutet in Stockholm. Ik wilde graag naar Zweden en onderzoek doen naar neurologie. Mijn begeleider was gespecialiseerd in sickness behaviour. Dat hoort ook bij immunologie en psychologie.
‘Ik moest filmpjes bekijken van mensen die ziek waren. Vervolgens moest ik hun gedragingen coderen. Als ik hen zag gapen, niezen of praten, moest ik op bepaalde knoppen drukken. Ik zocht er wat literatuur over neurologie bij, en kwam een artikel tegen over gapen. Daarin stond dat gapen het brein mogelijk afkoelt. Toen ik mijn onderzoek voorstelde aan mijn begeleider, vond hij het een interessant idee om dat bij zieke mensen te onderzoeken.’
Weten we anno 2016 nog niet waarom we gapen?
‘Veel mensen denken dat we gapen, omdat je hersenen een tekort aan zuurstof hebben. Dat klopt niet. Door tests met mensen in een zuurstofarme omgeving weten we dat.
‘We weten ook dat we grofweg om twee verschillende redenen gapen. De ene soort gaap is de aanstekelijke: je ziet iemand gapen en vervolgens moet je dat zelf ook. Dat kan ook gebeuren als je erover leest of nadenkt. De andere is de spontane: als je moe bent, of als iets saai is. Ik onderzocht vooral de tweede.’
Kreeg je daardoor geen last van de eerste?
‘Soms wel, vooral bij het bekijken van gapende mensen, maar op een gegeven moment wen je eraan.’
Hoe kwam je aan zieke proefpersonen?
‘Ik gebruikte diezelfde filmpjes. Die mensen waren overigens niet echt ziek. Ze kregen lipopolysachariden (LPS) toegediend: een stofje waarop je immuunsysteem enorm reageert. Andere mensen kregen een placebo. Zes uur na de toediening van LPS voelen proefpersonen zich weer redelijk fit. Na acht uur, een beetje afhankelijk van de dosis, is er niet eens meer iets in hun bloed te zien. Het enige dat ze eraan overhielden is dus geld.’
Wat ontdekte je?
‘Ik keek of er een correlatie was tussen het gapen, de temperatuur van de deelnemers en hun slaperigheid. Het leverde een beetje verschillende resultaten op. Mensen met LPS bleken niet per se meer te gapen, maar wel op het moment dat hun temperatuur steeg. Veel dingen die we signaleerden waren nét niet statistisch significant. Mijn onderzoek vormt niet bepaald een enorme doorbraak in de wetenschap, maar het is wel interessant voor verder onderzoek. Mijn paper is af en goedgekeurd, maar het is de bedoeling dat ik er nog een wetenschappelijk artikel over publiceer.’
Hoe was studeren in Zweden?
‘Heel cool! Zowel wat betreft de kou als in de leuke betekenis. Het is heel mooi in de winter: de rivieren bevriezen en er liepen herten door onze tuin. We woonden samen met een hoop internationale en een paar Zweedse studenten. Met Zweden raak je gemakkelijk in gesprek, maar daar blijft het dan ook bij. Maar goed, dat hoor je hier ook van internationale studenten.’ MvW