Cultuur
Van blockbuster tot bloedbad
Vrijdag begint de tiende editie van het Leiden International Film Festival, met tientallen films over onder meer aliens, zeemeerminnen, schipbreukelingen en de Leidse gifmengster Goeie Mie.
donderdag 27 oktober 2016
Show Luo als octopus in The Mermaid.

Harry Potter als scheten latend lijk

Swiss Army Man begon als een grap: een film over de vriendschap tussen een gestrande schipbreukeling en een scheten latend lijk, die samen de weg terug naar de bewoonde wereld zoeken. Makers Daniel Kwan en Daniel Scheindert pitchten het idee maar half-serieus bij de studio, zonder verwachtingen. En toen kregen ze tot hun eigen verbazing de opdracht het te filmen.

Hank Thompson (Paul Deno), schipbreukeling op een tropisch eiland in de Stille Oceaan, staat op het punt zichzelf op te hangen als zijn oog opeens valt op een aangespoeld lichaam op het strand, gespeeld door Daniel Radcliffe. Hank is extatisch omdat hij denkt dat zijn eenzaamheid voorbij is, maar het enige teken van leven dat het morsdode lijk toont is een onafgebroken hoeveelheid scheten. Toch neemt Hank het lijk – dat hij Manny noemt- mee op sleeptouw. Hij komt erachter dat hij Manny kan manipuleren en tot op zekere hoogte tot leven kan laten komen. De twee ontwikkelen zelfs een soort vriendschap.

De absurdistische film ging in première op het Sundance Festival in de VS dit jaar, en was een van de meest besproken voorstellingen. Niet per se in positieve zin, overigens: de helft van de bezoekers was de scheet-, piemel-, en kotsgrappen snel zat, en verliet de zaal voordat de film was afgelopen.

Sindsdien zijn de meningen verdeeld: you either love it or you hate it. Maar de scheidslijn tussen goeie en slechte schetengrappen is dun. Recensenten zitten over het algemeen in het ‘love it’-kamp: ze prijzen de film om de ijzersterke acteerprestaties van Dano en Radcliffe, die met zijn tweeën het hele verhaal dragen. Niet makkelijk als er een dood speelt. De makers weten daarnaast door de scheten heen een ontroerend verhaal te vertellen over vriendschap en eenzaamheid. Ook krijgen ze bonuspunten voor originaliteit: als er een ding zeker is, is dat er nog nooit eerder een dergelijke film is gemaakt.

Ontploffend zeeleven

Vrijwel onbekend bij het Europese publiek maar de succesvolste film aller tijden in China: The Mermaid verbrak dit jaar alle records en staat ruim bovenaan de Chinese ranglijsten met een omzet van 528 miljoen dollar (ruim 483 miljoen euro).

Stephen Chow (bekend van over-de-top kungfu-films als Kung Fu Hustle en Shaolin Soccer) liet zich inspireren door de Kleine Zeemeermin, en maakte een komische actiefilm waarin de personages flink afgetakeld worden en bloed rijkelijk vloeit.

Het verhaal draait om de rijke zakenman Liu Xuan (Deng Chao), die plannen maakt een natuurreservaat droog te leggen en al het zeeleven met futuristische sonar-apparaten wil laten ontploffen. Wat hij niet weet is dat er in het reservaat een kolonie zeemeerminnen leeft, verborgen voor de mensheid. Ze zinnen op wraak en sturen de mooie Shan (Lin Yun) om hem te verleiden en vervolgens te vermoorden. Het plan valt in het water als Shan en Xuan verliefd op elkaar worden.

Vertrouw de pap niet

‘Op een heel charmante manier kan ze mensen om zeep helpen’, zegt de Leidse regisseur Henny Hartevelt bewonderend over Anja Beckers. Zij speelt de seriemoordenares Maria Swanenburg in de film Goeie Mie Recomposed.

Hartevelt maakte de film met bewoners van de Leidse wijk Tussen de Rijnen, waar de echte Swanenburg (1839-1915) woonde. De bijnaam Goeie Mie dankte ze aan de zorg voor arme en zieke buurtgenoten. In het geheim sloot ze echter begrafenisverzekeringen voor hen af. Aan de koffie, soep en pap die ze uitdeelde, voegde ze arsenicum toe. Terwijl haar slachtoffers crepeerden, streek zij het geld op. Zeker 27 moorden pleegde ze, maar ze werd verdacht van meer dan negentig. De laatste dertig jaar van haar leven zat ze in een tuchthuis in Gorinchem.

Hartevelts eigen familie komt ‘al eeuwen’ uit Tussen de Rijnen. Tijdens het filmen deed hij een ontdekking, dankzij historica en Goeie Mie-kenner Ingrid Moerman. ‘Een bekend verhaal is dat twee meisjes, vijf en twaalf jaar, ook van Mies vergiftigde pap hadden gegeten, net als de kat. Hun broertje zag de kat gek doen, en vertrouwde de pap niet. Later kreeg hij nog kinderen, waaronder mijn oma. Goeie Mie had zeven polissen afgesloten voor zijn familie. Met twee betaalde ze de begrafenis van de zusjes, de andere vijf stak ze in eigen zak.’ Ook andere deelnemers aan het filmproject bleken familie te zijn van slachtoffers. ‘Of van Goeie Mie zelf. Haar achter-achternicht is onze regieassistent.’

De première van Goeie Mie Recomposed is uitverkocht. Andere vertoningen: Vrijplaats, 31 oktober en 1, 3 en 4 november, 20.00, €7,50. In de wijk Tussen de Rijnen worden 28 en 29 oktober ’s avonds Halloweentochten georganiseerd rond de Leidse gifmengster. Meer informatie op Tussenderijnen.nl.

Marleen van Wesel en Anoushka Kloosterman

28 oktober – 6 november

In o.a. Trianon, Kijkhuis, Leidse Lente en de Hortus Botanicus

Kaartjes: €9,- per film