Deze zomer reed ze af en aan: van het asielzoekerscentrum naar het Katwijkse strand, telkens met een auto vol kinderen. Fotograaf Patricia Nauta (53) zette de jongens en meisjes uit Irak, Afghanistan, Syrië, Albanië, Armenië, Koerdistan, Suriname, Nigeria en Jemen in de branding en drukte af. Dromerige foto’s zijn het, waarop ze de meestal langs de lens turen. Dit weekend zijn ze te zien tijdens De Kunstroute.
‘Voor ons staat het strand voor: vrijheid, vakantie en plezier’, legt Nauta uit. ‘Ik wilde het contrast met hun uitzichtloze situatie benadrukken.’ Dat onderwerp laat haar niet meer los, sinds ze in 2012 aan de Fotoacademie afstudeerde. Voor haar project Pardonkinderen combineerde ze portretten met foto’s en tekeningen die de kinderen zelf maakten. ‘Omdat je er binnen niet mag fotograferen had ik ze wegwerpcamera’s gegeven. Zo konden ze hun dagelijks leven vastleggen.’ Die afwisseling van gestileerde foto’s, quick snaps en droedels slaat in als een bom, bijvoorbeeld als er naast een naast een tekening van een azc-speeltuin met een hoog hek eromheen in kinderhandschrift staat: ‘Mensen die niet huilen bestaan niet.’
Of als de twaalfjarige Rania eerst herinneringen ophaalt aan Irak (‘Ik mocht bijna niet naar buiten. Daarvoor was het te gevaarlijk. Ik was heel erg bang voor bommen. Meer weet ik niet zoveel’) en je daarna leest dat ze eenmaal in Nederland acht keer moest verhuizen in zeven jaar.
Het kan nog schrijnender, blijkt uit een kladblokvelletje waarop (niet geheel foutloos) alle verblijfplaatsen zijn gekrabbeld: ‘Zwolle, Zweeloo, Haren, Delfzijl, Winschoten, Musselkanaal, Terapel, weg op straat, Delfzijl, Assen (slapen bij een vriendin), Germany – Frankfurt (opa), terug in Nederland, Katwijk, Archnem, Katwijk.’
Nauta: ‘Daarom dacht ik: ik moet die kinderen blijven volgen.’ Met de zomervakantie op komst ontstond het idee van de strandportretten. ‘Ze vonden het ook meteen een mooi uitstapje. Het grootste gedeelte van de dag vervelen ze zich namelijk kapot. Hun ouders hebben meldplicht, die moeten overdag stempelen.’
Enige voorwaarde: ‘De kinderen moesten wel kunnen zwemmen.’
Twee van de geportretteerden hebben inmiddels een verblijfsvergunning gekregen, zegt ze. De rest zit nog steeds op een status te wachten. Het zogeheten kinderpardon uit 2013, waarbij alle minderjarigen die langer dan vijf jaar in Nederland verbleven, mochten blijven, heeft namelijk lang niet voor iedereen geholpen, zegt Nauta.
‘Er zit een jongetje tussen van elf, Soltan. Hij is in Nederland geboren, maar moet nog steeds voortdurend verhuizen. Dat betekent: voor de zoveelste keer afscheid nemen, je opnieuw aanpassen, weer nieuwe relaties aangaan, en uiteindelijk toch vertrekken.’
Fel: ‘Er wordt met die kinderen gesold. In Nederland gewortelde kinderen moeten het recht hebben om hier te blijven. Nu is er altijd de dreiging om alsnog te worden uitgezet. Die angst zit er echt in.’ FP
De foto’s van Patricia Nauta zijn zaterdag en zondag te zien tijdens De Kunstroute (Nieuwplaatz, Ter Haarkade 1).