‘I freaked out!’ zegt Julia Heuritsch. In haar brievenbus lag een brief van de Belastingdienst. ‘Ik moest mijn huurtoeslag terugbetalen. 1500 euro!’
Twee jaar geleden kwam ze uit Oostenrijk naar Leiden, voor een master sterrenkunde. Als internationale student huurde ze via SEA Housing van de Universiteit Leiden bij DUWO een studio aan de Hooigracht, in het voormalige Elizabethziekenhuis.
‘In een Facebookgroep voor internationale studenten las is ik dat ik overal zou horen dat er geen huurtoeslag mogelijk was, maar dat ik het tóch kon aanvragen, en er verder geen ruchtbaarheid aan moest geven. Ik dacht: oké… ingewikkeld.’
DUWO wijst haar huurders inderdaad niet actief op die mogelijkheid. ‘We merken dat het in de praktijk tot discussies leidt’, zegt Michiel Ensink, vestigingsdirecteur bij DUWO Leiden. Wel heeft een huurder voor een aanvraag een specificatie van huur- en servicekosten van de verhuurder nodig. Verder noemt Ensink het ‘een zaak tussen de huurder en de Belastingdienst waar wij buiten staan.’
‘Iedereen in mijn gebouw, degenen die van huurtoeslag hadden gehoord althans, kreeg een vordering’, zegt Heuritsch. Na een bezwaarschrift bleef de Belastingdienst erbij dat haar woning volgens haar verhuurder niet in aanmerking kwam voor huurtoeslag. ‘Het zou geen zelfstandige woonruimte zijn. In een Facebook-groep, waarvan binnen de kortste keren tachtig medebewoners lid waren, verzamelden we foto’s van onze eigen keukens, toiletten en voordeuren, om aan de Belastingdienst te tonen.’
Die hield voet bij stuk, ‘op grond van informatie van zowel de Verhuurder als de Verhuurdersadministratie van kantoor Toeslagen.’
Heuritsch klopte aan bij de universiteit en DUWO. ‘Daar hoorde ik een heel andere reden: ik kreeg geen huurtoeslag, omdat ik een zogenaamd short-stay-contract had. Ik vroeg nog: “Hebben jullie je óóit afgevraagd of dat wettelijk ergens op slaat? Ik kan ook wel beweren dat jullie mijn huis elke week moeten poetsen, maar dat staat ook niet in de wet.”’
In de Wet op de Huurtoeslag staat wél de uitzonderingsregel: ‘tenzij de overeenkomst van huur en verhuur een gebruik van de woning betreft dat naar zijn aard van korte duur is’.
‘Short-stay-contracten vallen onder die “tenzij”’, zegt Ensink, van DUWO. ‘De wetgeving zegt, en de jurisprudentie bekrachtigt dat: in een tijdelijke woonsituatie, of dat nu in een woonwagen of iets anders is, maak je geen aanspraak op huurtoeslag.’
Geldt dat dan niet voor alle campuscontracten van DUWO? Die stoppen immers kort na afronding van de studie. ‘Nee, die niet. Het gaat echt om de orde van grootte van een half jaar, zoals bij short-stay-contracten van internationale studenten.’
De Leidse advocaat Rogier Kamphuis hielp al vaker internationale studenten met huurtoeslagkwesties. ‘Wel opvallend was dat er in korte tijd verschillende studenten uit hetzelfde complex aan de Hooigracht met een soortgelijk probleem kwamen.’
Heuritsch: ‘Ik was als de dood voor elke volgende brief van de Belastingdienst. Intussen moest ik mijn scriptie voltooien. Ik sliep haast niet van de stress.’
Kamphuis was er wel gerust op. ‘De rechter heeft in Nederland al wel vaker de uitspraak gedaan dat er in zo’n geval sprake is van een normaal huurcontract.’
Maar Ensink zei toch juist het tegenovergestelde?
‘De jurisprudentie wisselt nogal’, zegt Elout Korevaar, advocaat en als docent Burgerlijk Recht verantwoordelijk voor het vak huurrecht aan de Universiteit Leiden. ‘Maar wanneer ik bijvoorbeeld thuis ruzie krijg, en drie maanden in het huis van een vriend ga zitten, omdat ik mijn partner even niet kan luchten, dát is naar zijn aard van korte duur.’
‘Het staat al sinds de jaren zeventig zo in de wet’, weet Albert de Vries, Tweede Kamerlid PvdA, portefeuille wonen. ‘Eigenlijk was het bedoeld voor recreatiewoningen, zodat je daarvoor geen huurtoeslag kon aanvragen.’
‘“Naar aard van korte duur” is maatwerk’, bevestigt Adriaan Ros, persvoorlichter van de Belastingdienst. ‘Het wordt niet kwantitatief beoordeeld, aan de hand van een X aantal maanden.’
Bezwaar maken heeft dus zin? Ros: ‘Je kunt altijd klagen en mogelijk heeft dat gevolgen.’
Tot een rechtszitting kwam het in dit geval nèt niet. Heuritsch: ‘De dag ervoor kreeg ik van DUWO eindelijk die benodigde specificatie.’ ‘De Belastingdienst ging overstag zonder duidelijke uitleg’, zegt Kamphuis. Hij is ervan overtuigd dat het short-stay-argument de doorslag gaf. ‘Nadat bij de meeste bewoners was erkend dat ze in een zelfstandige woonruimte woonden, werd door de Belastingdienst short-stay nog als nieuwe grond aangevoerd. Ons bezwaar daartegen was de enige informatie die er in de tussentijd bijkwam.’
Jantien Delwel, international student advisor van de Universiteit Leiden, kent het probleem. Ze heeft een contactpersoon bij de Belastingdienst, met wie ze problemen van studenten probeert op te lossen. Delwel: ‘Met haar heb ik écht een hotline.’ Volgens die hotline speelde er nog iets anders: ‘Sinds het Elizabethziekenhuis verbouwd was tot studentencomplex, bestaat het uit losse units. Die stonden echter nog niet op de kaart als zelfstandige wooneenheden. Short-stay was wel wat DUWO altijd beweerde. Zó stellig, dat ik het geloofde. Ik weet niet wat hun redenen waren. Misschien verschilt de belastingaftrek voor short- en long-stay-huurders.’ Kamphuis: ‘Wie onder die tijdelijke aard valt maakt geen aanspraak op huurbescherming. Maar de verhuurder heeft verder geen belang.’
Een financieel voordeel is er inderdaad niet, zegt Ensink. ‘Ik zou zelfs zeggen dat wél huurtoeslag toekennen gemakkelijker voor ons zou zijn. Dan heeft de student immers meer te besteden.’ Hij betwijfelt echter of de huurtoeslag nu terecht is toegekend. ‘Je zou het aan de Belastingdienst moeten vragen, mogelijk is er een fout gemaakt. Maar moet je luisteren: als die advocaat een goed verhaal heeft, waarmee het hem gelukt is en wat concrete jurisprudentie oplevert, dan is dat fantastisch.’
‘Mijn casus dient nu als precedent voor medebewoners’, weet Heuritsch. En voor echt concrete jurisprudentie: met een volgende student staat Kamphuis op 26 november daadwerkelijk voor de rechter. Misschien volgt dan meer duidelijkheid over de status van het short-stay-argument.
Want of die uitzondering nu wel of niet terecht is, zegt Kamerlid De Vries: ‘Het is sowieso raar dat de ene rechter het terecht noemt, en de ander niet.’
Moet dat regeltje ‘naar zijn aard van korte duur’ dan niet eens aangescherpt worden?
Voorlichter Ros van de Belastingdienst: ‘Niet om mezelf hier gemakkelijk vanaf te maken, maar de regelgeving komt van Binnenlandse Zaken.’
Daar werkt minister Stef Blok van Wonen al enige tijd aan een nieuwe Wet Tijdelijke Huur, die onder andere meer bescherming moet bieden aan huurders bij tijdelijke contracten. Op een eerste concept reageerde studentenhuisvestingskoepel Kences, waaronder ook DUWO valt, kritisch. Kences stelde juist ‘een formele vastlegging van de huidige praktijk’ voor, waarin internationale studenten onder de definitie ‘naar aard van korte duur’ vallen.
‘Later deze maand is er in elk geval een doelgroepenoverleg met de minister’, zegt De Vries. ‘Dan zal ik vragen om dit duidelijker te maken.’
‘Er wordt misbruik gemaakt van internationale studenten’, blikt Heuritsch terug. ‘We kennen de taal niet, het systeem niet, en we hebben geen tijd om er iets aan te doen.’ Toch kreeg ze het voor elkaar. Bijna dan. ‘Het bedrag op de definitieve beschikking klopt niet, maar dat komt vast nog wel goed.’
Huurtoeslagsessies
Voorwaarden voor huurtoeslag zijn een maximum huurprijs (excl.) van 403 euro (onder 23 jaar, anders 710 euro), een maximuminkomen van 21.950 euro per jaar, de Nederlandse nationaliteit of een verblijfsvergunning en een zelfstandige woonruimte. Voor kamers is over het algemeen geen huurtoeslag mogelijk.
Vooral bij internationale studenten gaat er vaak iets mis. De Universiteit Leiden organiseert nu huurtoeslagsessies. ‘Julia was echt niet de eerste’, zegt international student advisor Jantien Delwel. ‘Wel hebben we sinds haar casus een lijst van alle woningen die in aanmerking komen voor huurtoeslag. Dat waren er honderden.’ Naar de laatste sessies waarvoor die bewoners waren uitgenodigd, vorige week, kwamen zo’n tachtig internationale studenten, met ‘de meest onmogelijke uitzonderingen’.
‘Bijvoorbeeld een student die getrouwd is in haar land van herkomst, waar haar partner nog woont. Bovenaan haar aanmelding vinkte ze “getrouwd” aan. Helemaal aan het eind werd gevraagd om de DigiD van haar partner, die dus helemaal niet in Nederland woont. Dan kun je fluiten naar je huurtoeslag.
‘Anderen voldeden keurig aan alle voorwaarden, maar de vorige huurder van hun woning was nog niet uitgeschreven: nul euro. Of wat te denken van studenten van buiten de EU, die allang een verblijfsvergunning op zak hebben, maar bij wie de IND het vinkje “legaal in Nederland” nog niet had aangekruist.’