‘Laten we eerlijk zijn, we weten allemaal wat we moeten doen’, zegt professor Rudi Westendorp van de Leyden Academy on Vitality and Ageing. ‘Meer bewegen en gezonder eten. Dat roept men al dertig jaar. Maar, wat blijkt? De helft van de Nederlanders is te dik.’ ‘Blijkbaar werkt dat gebieden en verbieden niet’, vult David van Bodegom aan. ‘En dat is ook heel logisch. Onze genen zijn ingesteld op schaarste: we willen zo veel en zoet mogelijk eten, en zo min mogelijk energie verspillen. Dat past niet bij onze moderne omgeving, maar die genen kunnen we niet veranderen. We moeten dus eisen dat onze omgeving zó wordt ingericht, dat gezond leven makkelijk wordt. En dat doe je door te verleiden.’
Voor de aanvang van hun boekpresentatie laten de twee wetenschappers wandelend door Leiden zien wat er anders moet. Westendorp: ‘Op het station word je meteen bij binnenkomst geconfronteerd met snoep- en frisdrankautomaten. We kunnen kiezen uit veertig soorten koek en chips, maar er is geen appel te bekennen. Dat is te zot voor woorden. De helft van de Nederlanders is te dik maar we staan die wel toe? Dat is de kat op het spek binden.’
Verderop nemen treinreizigers stuk voor stuk de roltrap. Westendorp: ‘Dat is sneller en efficiënter. We moeten roltrappen dus langzamer moeten maken, zodat mensen verleid worden om de trap te nemen. Daarnaast is het in Nederland verboden om de fiets mee in de trein te nemen tijdens de spits. Dat is de verkeerde prikkel.’ In Denemarken, waar Westendorp kortgeleden naar toe verhuisd is, rijd je zo de trein in en uit met de fiets. In de wagons staan speciale rekken: een positieve prikkel. ‘En waarom krijg je wel een kilometervergoeding als je met de auto naar je werk gaat, en niet als je fietst? We moeten mensen daarvoor belonen.’ Van Bodegom: ‘In restaurants zijn er allerlei regels om te voorkomen dat we ziek worden. Maar de maaltijden die we er krijgen máken ons ziek. Het eten is te zout, te vet, te zoet en bevat te veel calorieën. Restaurants geven niet wat het lichaam nodig heeft, maar wat het wil. Dat moeten we niet accepteren.’
Het activisme van Westendorp en Van Bodegom kent geen grenzen. ‘Als uit onderzoek blijkt dat het eten van grote borden ons dik maakt, waarom worden ze dan steeds groter? Wie oma’s servies opzoekt, denkt misschien dat zij van dessertbordjes at. Maar dat is niet zo. Wij eten inmiddels uit teilen’, zegt Westendorp.
‘Toen asbest schadelijk bleek te zijn, mocht je dat ook niet meer kopen. We moeten eisen dat winkeliers geen grote borden meer mogen verkopen.’
Waarom is Westendorp naar Kopenhagen verhuisd? ‘Ik ben nu 55 en ben zelf ook na gaan denken over hoe het verder moet. In Denemarken werken alle betrokken partijen – burgers, overheid, verzekeringsmaatschappijen – aan een gezond samenleving. Wist je dat het in sommige landen al verplicht is om een zit-sta bureau aan te bieden? Laat dat nu net in Denemarken het geval zijn.’ PM