Waar gaat Hannibal over?
‘Will Graham werkt als profiler voor de FBI. In het boek en de film Red Dragon heeft hij het voor elkaar gekregen om de moordende psychiater Hannibal Lecter achter de tralies te krijgen. Vroeger werkte Graham echter bij de FBI samen met Lecter. De serie zoomt in op die periode en volgt het duo als zij op pad gaan naar allerlei gruwelijke plaats delicten. Het is zowel een seriemoordenaar-zaak-van-de-week als een psychologische thriller. Er wordt veel gespeeld met de kennis die de kijker al heeft van het personage Lecter. Er zijn bijvoorbeeld allerlei verwijzingen naar kannibalisme.’
En uw artikel?
‘Ik doe promotieonderzoek naar de ontwikkeling van het gedrag van rechercheurs in politieseries. Hannibal is een van de series die aan bod komt. Maar ik bestudeer bijvoorbeeld ook Luther en True Detective. Ik richt me op het contrast met langlopende programma’s als CSI en Criminal Minds. In deze series is er een haast blind vertrouwen in de wetenschap. In CSI vinden de rechercheurs met behulp van technologie altijd de daders. Daar komt nu een reactie op. De rechercheurs ontwikkelen zich anders in deze nieuwe series. Ze zijn minder zeker van hun zaak en de wetenschap is geen steunpilaar meer.’
Hoe komt dat?
‘Dit is zeer speculatief, maar het zou te maken kunnen hebben met het CSI-effect. Daar is in Amerika veel heisa over geweest. Het draait om het idee dat de juryleden in rechtszaken beïnvloedt werden door deze serie.
Hun eisen met betrekking tot bewijs werden gestuurd door wat zij in de afleveringen van CSI zagen.
Ze kregen een volledig onrealistisch beeld van sporenonderzoek en forensisch bewijs. Die illusie is steeds minder acceptabel geworden. Hannibal speelt daarop in, de misdaadserie True Detective bijvoorbeeeld ook.’
U gaat ook in op het geweld in Hannibal. Wat is daar zo bijzonder aan?
‘De serie is ultra-esthetisch. In de pilot zit een scène waar een vermoorde jonge vrouw op een hertengewei is gespietst. Het is een artistieke creatie die ook nog eens prachtig belicht en in fraaie symmetrie wordt getoond. Het wordt een schilderij en heeft een religieus subliem element. Heel barok.
‘Dat is op zich niets nieuws. In de Lecter-klassieker The Silence of the Lambs zit ook al een bloederige kruisigingsscène. Maar daar gaat het meer om het shockeren. Er wordt eerst ingezoomd op het opengereten lichaam van de bewaker, dan zoomt de camera uit.
‘Hannibal is ook niet voor mensen met een zwakke maag, maar de moorden zijn haast appetijtelijk. Dat koppelen de makers dan ook nog eens aan de uitstekende kookkunsten van Lecter. Dan bereidt hij een mooi gerecht waarin wellicht de lever van een van zijn slachtoffer is verwerkt. Maar als kijker kan het je dat niet echt schelen, want het ziet er allemaal zo lekker uit.
‘Moord als een mooi vormgegeven koffietafelboek, noemde een recensent het. Dat kun je wel grensoverschrijdend noemen, en dat past mooi bij het congres. Het is echter nog niet duidelijk wat de implicaties hiervan zijn. Je kunt zeggen: “Dit is slecht want we raken ongevoelig voor geweld.” Maar een andere analyse is ook mogelijk: “De kijker wordt juist geconfronteerd met zijn eigen ongevoeligheid voor geweld.” Dat geeft hen stof tot nadenken.’
Breaking the Rules!
Congres bij Geesteswetenschappen
do 29 en vr 30 jan