De zelfverklaarde dierenvrienden van Leiden zijn boos. Op het Leidse BioSciencePark zit sinds drie weken namelijk een vestiging van het Lelystadse proefdierbedrijf InnoSer. Onder leiding van PvdD-raadslid Dick de Vos morren zij hardop over de ‘vivisectie’ binnen de gemeentegrenzen. ‘Vrijwilligers van Animal Rights halen op de Leidse zaterdagsmarkt met gemak duizend handtekeningen voor hun petitie tegen dierproeven’, schept De Vos op in het Leidsch Dagblad.
Ja, dank je de koekoek. Moet je eens zien hoeveel handtekeningen het KWF of de hartstichting krijgen, als ze gaan vragen of u ook vindt dat nieuwe medicijnen zo goed en zo veilig mogelijk moeten zijn. Of de stelling dat voedselfabrikanten geen eten mogen verkopen waarvan onbekend is of het misschien kankerverwekkend is. Bijna niemand gaat letterlijk de straat op vóór dierproeven, maar we plukken er maar al te graag de vruchten van. De Vos is overtuigd veganist, en van hem kun je dus nog zeggen dat hij leeft naar zijn eigen woorden. Dat geldt echter zeker niet voor zijn duizend handtekenaars.
De dierproeven in kwestie dienen prijzenswaardige doelen: vooral het testen van aspirant-medicijnen uit het BioSciencePark . Die proeven vinden al jaren plaats in Leiden, in precies hetzelfde gebouw waar InnoSer sinds kort zit. Alleen gebeurde dat eerst onder de vlag van TNO. Het ‘Horrorhotel voor dieren’ zoals De Vos het noemt, werd niet ineens tijdens de kerstvakantie uit de grond gestampt, het krijgt alleen een professionelere eigenaar.
Omgekeerd schiet geen proefdier er iets mee op als dankzij de protesten zo’n centrum verhuist van Leiden naar Utrecht, en raakt Leiden er wel werkgelegenheid en onderzoekscapaciteit mee kwijt. Als het dieronderzoek zich verplaatst naar landen met een minder strenge wetgeving, zijn de proefdieren zelfs nog slechter af. Sterker nog: hoe meer proefdieronderzoek er gecentraliseerd wordt bij bedrijven als InnoSer, hoe kleiner het fokoverschot waar De Vos zo van gruwt.
De alternatieven voor dierproeven zijn nog ver weg, hoe graag dierenvrienden dat ook anders zouden zien. Het is echt niet zo dat wetenschappers liever peperdure muizen ombrengen dan met een handzame celkweek of computermodel aan de slag te gaan. Waar dat kan, gebeurt het, maar wie denkt dat dierproeven nu al te vervangen zijn, heeft een schrikbarend onbegrip van hoe complex een dier eigenlijk is.
Dat blijft echter niet eeuwig zo. Door het samenvoegen van stamcelonderzoek, genetica, big data en andere technieken zal de komende tien, twintig jaar steeds meer proefdieronderzoek veranderen in modelonderzoek. Eén van de plekken in Nederland waar ze goed zijn in zulke technieken? Het BioSciencePark in Leiden. Het zou zomaar kunnen dat InnoSer vooral hier wil zitten omdat ze hun ogen op de toekomst houden. Als hun muizen ooit echt overbodig zijn, zullen ze die met plezier cadeau doen aan de duizend mensen die hun handtekening zetten.
Bart Braun