‘Woedend was ik, maar tegelijkertijd wist ik: in Leiden heb je nauwelijks een andere optie’, vertelt Jacky Hicks, onderzoekster bij het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde. Een jaar geleden vond ze een huurwoning in Leiden, via een makelaar, die een fors bedrag aan bemiddelingskosten vroeg. Hicks betaalde wel, zodat ze in elk geval een woning kon betrekken.
‘Dat gebeurt héél erg vaak’, weet Julian Kramer, hoofd wonen van de Leidse Rechtswinkel. ‘Ik zit wekelijks aan tafel met huurders die willen weten of die kosten rechtvaardig zijn.’
Ook Hicks klopte aan bij de Leidse Rechtswinkel. ‘Daar hoorde ik dat je je bemiddelingskosten niet kunt terugkrijgen. Maar intussen mopperde ik ook tegen vrienden. En die zeiden: het kan wél!’ Ze stuurde brieven naar de makelaar. ‘Maar die werden genegeerd. Via het Juridisch Loket kwam ik in contact met een advocaat.’ Die kreeg het, een jaar later uiteindelijk, wél voor elkaar: Hicks kreeg haar bemiddelingskosten begin deze maand terug.
Bij zelfstandige woonruimtes, met een eigen voordeur en eigen faciliteiten dus, zijn bemiddelingskosten namelijk niet toegestaan. Althans: een bemiddelaar mag niet aan zowel de huurder als de verhuurder kosten in rekening brengen, zoals bij Hicks en veel andere huurders wel gebeurt. De bemiddelingskosten zijn in dat geval voor de verhuurder. Als een makelaar alleen in opdracht van de toekomstige bewoner bemiddelt, mag het overigens wel. Kramer kan het negatieve advies van de Rechtswinkel wel verklaren. ‘Het is lastig. Huurders staan vaak in hun recht, maar het hálen van hun recht kost geld. Vaak wegen de kosten van een advocaat niet op tegen de baten. Wij proberen een rationeel advies te geven.’
Voor kamers is er momenteel nog een uitzondering, maar een wetsvoorstel moet dat komend jaar gelijktrekken. Bij de invoering in 1990 vreesde men dat kamerverhuurders en –huurders elkaar niet meer zouden vinden als er niet voor beide partijen bemiddeld werd. Inmiddels is die vrees achterhaald door internet, zoals ook in het wetsvoorstel te lezen is. ‘In de tweede plaats zijn er ernstig te nemen klachten over excessieve vergoedingen voor deze bemiddelingskosten’, staat er ook. Minister voor Wonen Stef Blok wilde het voorstel dit jaar nog indienen, maar volgens zijn woordvoerder Richard Gielen is er wat vertraging. ‘Het wetsvoorstel kan na behandeling in de ministerraad en het Raad van State-traject waarschijnlijk in de loop van voorjaar 2015 bij de Tweede Kamer worden ingediend. Dan volgt nog de parlementaire behandeling.’
De Nederlandse makelaarsvereniging NVM juicht het voorstel toe en een aantal grote makelaars, zoals Nederwoon, Rots Vast en Direct Wonen hebben alvast toegezegd per 1 januari 2015 te stoppen met het vragen van bemiddelingskosten.
De Gemeente Leiden probeert de onredelijke kosten sinds dit jaar al terug te dringen door bemiddelingsbureaus te verplichten tot vergunningen, waarvoor ze aan kwaliteitseisen moeten voldoen.
Volgens wethouder Paul Laudy is handhaving vooralsnog erg ingewikkeld. ‘We hebben het formeel wel geregeld, maar in de praktijk heb je daar niet zo gek veel aan. Dat was ook wel een beetje de verwachting toen we het besluit met z’n allen namen.’
Hicks advocaat, R.M. Noorlander, hoopt dat de uitspraak van de rechter toch kan bijdragen. ‘Ook kunnen huurders bij wie onterecht bemiddelingskosten in rekening zijn gebracht aangemoedigd worden deze ook terug te vragen’, laat hij weten.
De relatie met haar huisbaas leed intussen niet onder de kwestie, denkt Hicks. ‘Al gaf hij bij de rechtszaak wel een verklaring in het voordeel van de makelaar. Ironisch is trouwens dat hij het huis inmiddels wil verkopen, dus nu moet ik wéér met dit systeem aan de slag om iets nieuws te vinden.’