Topstuk van het heropende Mauritshuis is dat ene beroemde schilderij van Vermeer. Het meisje met de blauw-gele tulband en de licht geopende mond. Meisje met de parel, staat op het bordje.Die titel heeft het museum ergens in de jaren negentig verzonnen. Onduidelijk is welke titel Vermeer zelf in gedachten had. Waarschijnlijk niet Meisje met de parel, want dat ding in haar oor is geen parel.

Dat was sowieso al nooit waarschijnlijk: het zou een van de grootste ronde parels ter wereld zijn geweest. In april dit jaar werd een ietsje kleinere parel geveild voor meer dan drie ton.

Wellicht dat er in de zeventiende eeuw een of twee van zulke parels bestonden, maar dat was zeker niet iets waar anonieme Delftse meisjes mee in hun oren liepen.

In wetenschapsblad New Scientist (Blendle-link)en het Nederlands tijdschrift voor Natuurkunde komt beeldend kunstenaar en sterrenkundige Vincent Icke met nog meer argumenten. In de oorbel zie je de kraag van het meisje weerspiegeld, en parels spiegelen niet. Ze bestaan uit allemaal deels doorzichtige dunne laagjes, die het licht juist verstrooien: vandaar de kostbare glans. Met behulp van een kerstbal laat Icke zien dat de bel vrijwel zeker van gepolijst metaal moet zijn geweest.

Icke: ‘Ik vind het een grappig inzicht, want het onderstreept wat ik al jaren roep: kunst en wetenschap worden niet gedreven door nieuwsgierigheid, maar door opmerkzaamheid. Miljoenen mensen zijn langs dat schilderij gelopen en hebben niet gezien dat het geen parel kan zijn. Het Mauritshuis voelt zich daar enigszins gegeneerd over, lijkt het. Ze geven toe dat het geen parel kan zijn, maar ze gaan het bordje niet veranderen.’

Zou het kunnen dat Vermeer gewoon niet wist hoe hij een parel moest schilderen? ‘Het enige wat ik daarover kan zeggen is dat zijn gehele oeuvre realistisch is, er is niets gefantaseerd. Het mooie aan het Mauritshuis is dat je vlakbij de schilderijen kan komen. Een blik op de stofuitdrukking en het penseelgebruik en je weet: dit is naar het leven geschilderd.

‘Het is ook geen toeval dat Vermeer voor spiegelend metaal koos; hij had ook een oorbel van git kunnen gebruiken, zoals in een van zijn andere werken. Hier heb je vier hoge lichten: de ogen, de lippen, en die oorbel. Die scherpe reflectie is de bedoeling geweest, en die heb je niet met een parel.’ BB