‘Willen jullie meer of minder lenen!?’ vraagt de presentator vrijdag, tijdens de protestmanifestatie tegen het leenstelsel. ‘MINDER! MINDER! MINDER!’ brult het Malieveld.
In de trein zat slechts een handjevol scholieren, geen studenten. ‘We mochten kiezen: gewoon les vanmiddag, of demonstreren’, vertelt Wouter Verra (18, zesdeklasser van het Leidse Marecollege). Joshua van Velzen (17): ‘Met toestemming van je ouders.’ Een klasgenoot vult aan: ‘Lekker rellen, zeiden de mijne. Maak je dat ook eens mee.’
Op Den Haag Centraal worden de laatste letters op spandoeken geplakt, die bij de uitgang meteen ingeleverd mogen worden, of in elk geval de stokken. ‘Veel plezier, hè!’ roept de politie de scholieren na. Op het Malieveld staan ook studenten, afvaardigingen van jongerenorganisaties en een mevrouw die heel boos kijkt. Naast haar staat een jongetje, basisschool waarschijnlijk, behangen met bordjes waarop staat dat hij zijn moeder een fortuin kost. En op een kartonnen bord: ‘Geef ons maar weer de schuld!’ ‘Mochten we onder lestijd maken. De meesten zitten nu bij Nederlands, die waren te schijterig’, zegt Rotterdammer Berend Michielsen (18).
Na praatjes van de LSVb en het LAKS treffen politici elkaar. ‘Heen-en-weer-geschreeuw’, vindt de Haarlemse Maartje Molenaar (17). ‘Investering in de toekomst’ zegt het spandoek dat haar klasgenoten, allen in knalgele poncho’s, omhoog houden. Het is gaan regenen. Ze zullen heus niet afzien van een studie. ‘Maar sommigen zeggen: dan maar hbo.’
Jesse Klaver (GroenLinks), in 2011 de held van de demonstratie tegen de langstudeerboete, kan nog op flauw gejuich rekenen als hij zich uitspreekt voor OV-kaart en aanvullende beurs. Voor sommigen blijkt zijn ware aard pas als hij vertrouwen zegt te hebben in het leenstelsel. Het boe-geroep slaat om in gejuich als CDA’er Michel Rog roept: ‘Dit deugt niet!’
Volgens de Haarlemse scholieren heeft demonstreren zin. ‘In de tweede klas staakten we tegen de 1040-urennorm en dat hielp ook’, zegt Zohra Kruithof (17).
Verderop is Jip Stam (21), bestuurslid van de Leidse PKvV, minder stellig. ‘Het is een gelopen race. Maar zo laten we zien dat we ons zorgen maken.’ De PKvV accepteert het leenstelsel volgens hem wel. ‘We staan hier niet om boe te roepen. Onze zorgen gaan over de randvoorwaarden. Wat onszelf betreft bijvoorbeeld over het profileringsfonds, waarin de bestuursvergoedingen geregeld zijn.’
De presentator kondigt ‘het hoogte- en tevens dieptepunt van het programma’ aan: onderwijsminister Jet Bussemaker. De tomaten die door de lucht vliegen zijn niet rot en ook niet raak. Ze belooft dat de OV-kaart blijft. ‘Zodat jullie kunnen blijven demonstreren op het Malieveld.’ Vanuit het midden van de menigte stijgen witte en rode rookwolken op. ‘Ik had het groter verwacht’, geeft Van Velzen toe vlak voor hij weer naar Leiden vertrekt. Ook hij zal, zoals Bussemaker hoopte met haar oproep om ‘je niet gek te laten maken’, niet afzien van studeren. ‘Maar misschien mbo dan. Daar heb je ook richtingen die ik wil en het is goedkoper.’
Het Malieveld loopt rustig leeg. De politie wordt hooguit opgezocht voor selfies voor ME-busjes. De boze moeder loopt nog zoekend rond. Het jongetje met de bordjes is nergens te bekennen.