Elektrische schok
Camille Steens (20) en Robin Vroom (19), studenten van het university college, vonden in de Universiteitsbibliotheek een brief van William Franklin, de zoon van de beroemde Amerikaanse wetenschapper Benjamin Franklin.
Hoe ging dat?
Vroom: ‘We doen onderzoek naar de Leidse wetenschapper Petrus van Musschenbroek (1692-1761) en zijn ideeën over elektriciteit. Tussen zijn aantekeningen zat een klein opgevouwen briefje. Het zag er heel oud uit en was in het Engels geschreven, terwijl de aantekeningen Nederlands en Latijn waren. Het briefje bleek geschreven door William Franklin (1730-1814), de zoon van de Amerikaanse wetenschapper Benjamin Franklin (1706-1790). Hij deed baanbrekend onderzoek naar elektriciteit. Het zou dus bewijs kunnen zijn dat Van Musschenbroek in contact stond met deze wereldberoemde wetenschapper. We hebben de brief naar de curator gebracht van de Bijzondere Collecties, en er is nu een onderzoek gaande naar de historische gegevens die het briefje zou kunnen blootleggen.’
Wat staat erin?
‘William Franklin schrijft Van Musschenbroek eerst over een gemeenschappelijke vriend die is overleden. Vervolgens staat er dat vader en zoon Franklin een bezoek aan Nederland zullen brengen. Het mooiste en belangrijkste gegeven uit de brief is dat Franklin Van Musschenbroek bedankt voor de tips die hij hen heeft gegeven voor het uitvoeren van het befaamde vlieger-experiment.
‘Franklin liet een vlieger op tijdens onweer en toonde aan dat bliksem een vorm van elektriciteit is en uit positieve en negatieve lading bestaat. Historici twijfelen echter of Franklin dit levensgevaarlijke experiment echt heeft uitgevoerd. Franklin heeft er zelf namelijk niets over geschreven. Dit briefje kan een bewijs zijn dat hij het experiment toch wel heeft uitgevoerd. En dat Van Musschenbroek daar ook nog eens een belangrijke rol in heeft gespeeld. Een ontzettend gave ontdekking dus.’
Was elektriciteit nog zo’n onbekend fenomeen toen?
‘Het stond nog in de kinderschoenen. In de 18e eeuw focusten wetenschappers zich met hun experimenten nog vooral op de impact van elektriciteit op mensen. Van Musschenbroek en Benjamin Franklin waren allebei zeer invloedrijke wetenschappers. Van Musschenbroek ontwikkelde verschillende natuurkundige instrumenten, waarvan de Leidse Fles, de voorloper van de condensator, de bekendste is. Ook was hij van 1743-1744 rector van de Universiteit Leiden en bleef hij tot zijn dood aan de universiteit verbonden. Benjamin Franklin verwierf faam met zijn publicaties over elektriciteit en vond in 1752 de bliksemafleider uit. Het is geweldig dat het briefje de band tussen deze twee wetenschappers bewijst.’
En wat gebeurt er nu mee?
‘Wij zijn van plan er een artikel over te schrijven voor PAX, het blad van onze studievereniging. Verder is de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek bezig met een onderzoek. De historische waarde van het briefje zou nog wel eens groot nieuws kunnen worden, dus wij wachten in spanning af.’ MR