‘De situatie in Kameroen is behoorlijk ernstig’, vertelt activist Yves Yomb (1975), door de telefoon vanuit de stad Douala. ‘Sommige mensen willen simpelweg geen homoseksuelen zien. Ze geven lijsten met onze namen aan de politie door en zelf deinzen ze niet terug voor geweld.’
Het African Studies Centre en Movies that Matter vertonen dinsdag de documentaire Born This Way, over homorechtenactivisten van Alternatives-Cameroun. Daarna is er een seminar met Yomb, die ook in de film te zien is, en regisseur Shaun Kadlec. De promotie voor de film bracht Yomb al naar verschillende plaatsen, zoals New York. ‘Daar mogen mensen van hetzelfde geslacht met elkaar trouwen. Niet dat zij helemaal geen problemen tegenkomen, maar in Kameroen hangt homo’s vijf jaar celstraf boven het hoofd. Dat is wel even anders.’ Hemzelf is dat tot nu toe bespaard gebleven. ‘Maar ik ben wel regelmatig in de gevangenis geweest om vrienden te bezoeken. Andere gevangenen weten heus waarom zij opgepakt zijn, dus ook daar zijn ze niet veilig.’
Zijn collega, de vicevoorzitter van Alternatives-Cameroun, is vorige maand opgepakt. ‘Iemand had hem op een lijst gezet. Het bracht flink wat angst teweeg onder de rest van ons. Het schoot ook wel door mijn hoofd: wat als iemand met mijn naam naar de politie gaat? Ik zóu Kameroen kunnen verlaten om ergens anders een veiliger leven te leiden. Maar ik geloof dat wij de enigen zijn die een verandering in gang kunnen zetten. Ik ga graag naar de Verenigde Staten, Frankrijk en Nederland om te praten met mensen die ons steunen. Maar ik keer altijd weer terug. Juist wij zijn degenen die moeten blijven.’
Sinds negen jaar komt hij daarom openlijk voor zijn geaardheid uit, maar gemakkelijk is dat allerminst. ‘We hebben maar weinig geld te besteden, dus we kunnen ons geen woningen in veiligere delen van Douala permitteren.’
Het schrappen van de anti-homo-wet is iets waar hij voorzichtig op durft te hopen. ‘Misschien, ooit... Nu opereren we officieel als een HIV-aids-organisatie. Het zou al heel mooi zijn als we openlijk actie mogen voeren voor waar we echt voor staan.’
De rol van de film bij dat lange proces is vooral steun vinden, overal ter wereld. ‘Maar niet in Kameroen zelf. Daar wordt Born This Way namelijk niet op televisie vertoond.’ Sommige mensen die in de documentaire dapper hun verhaal vertellen, durven in hun eigen omgeving namelijk nog altijd niet uit de kast te komen. ‘We moeten hen beschermen. En ook voor onze organisatie is het te gevaarlijk. Afgelopen jaar is ons centrum nog afgebrand.’ Het risico dat screenshots de landsgrenzen passeren neemt iedereen evenwel graag voor lief. Ook lovenswaardig is de strijdlust van advocate Alice Nkom. Zij laat zich allerminst uit het veld slaan wanneer twee vrouwen die ze in de film bijstaat door moeten procederen tot in de hoogste rechtbank. Hoe hoger de zaak oploopt, hoe groter het uiteindelijke effect zal zijn, legt ze vervolgens uit. Rosa Parks werd immers ook pas bij het Amerikaanse Hooggerechtshof in het gelijk gesteld nadat ze in 1955 haar zitplaats in een bus niet afstond aan een blanke.
Born This Way, vertoning en seminar o.l.v. antropologe Henrike Florusbosch
Pieter de la Court-gebouw
dinsdag 25 maart, 14.45 u, zaal 1A27, Toegang gratis,
aanmelden via asc@ascleiden.nl