Het woord passie heb ik gelukkig nog nooit uitgesproken. Als je plat Leids spreekt, kun je misschien nog zeggen dat je je passie in je tassie heb gepleurd. Maar ik spreek geen plat Leids.

Het lijkt me dan ook een behoorlijke onsmakelijke oefening van tong en lippen. Zo’n p aan het begin, dat gaat nog wel, en as kun je daarna ook nog wel zeggen, maar om daar dan een ie achter, bah, je moet er niet aan denken. Je hoofd gaat ernaar staan, dat weet ik zeker.

Wel ik heb me in het verleden bezondigd aan kleinere zonden. Ik heb toekomstige studenten wijsgemaakt dat ze moeten gaan studeren wat ze leuk vinden. “Wat vind je het mooiste wat er is? Wat vind je prettig om te doen? Kies dat!”

Dat is natuurlijk betreurenswaardige onzin waar je een zeventienjarige niet mee mag opschepen. Dat het nonsens is dat je moet studeren waar je hart ligt, kun je alleen al afleiden doordat Steve Jobs het heeft gezegd, en na hem allerlei ondernemers met een passiehoofd. “Je hebt maar één leven! Zorg dat het tot de rand gevuld is met wat jou bezighoudt! Leer letters ontwerpen en olijven oogsten en sudokuen! En kom daarna bij ons werken!”

De voordelen voor de werkgevers van die houding zijn evident. Wanneer je je hartstocht dan eenmaal tot je werk hebt gemaakt, dan kom je ook niet meer zeuren over een overuurtje meer of minder. Dat je een grijpstuiver voor de liefde van je leven krijgt, is al mooi genoeg.

Nee, je kunt beter iets gaan studeren wat nuttig is. Bedenk: wat heeft de wereld nodig? Wat is er nog niet genoeg? En ga dat doen, liefst met enige tegenzin, maar wel dag en nacht.

Ik bedoel dan natuurlijk geen onzinnig nut zoals geboden wordt door opleidingen die alleen maar leiden naar het management; die alleen nuttig zijn voor je portemonnee en eventueel die van je baas. Aan bijna alles is gebrek op deze wereld, maar niet aan managers en goed gevulde portemoneeën.

Voor mij bijvoorbeeld is de taalkunde is al decennia het nuttigste wat ik kan verzinnen om te doen – precies uitzoeken hoe menselijke taal in het algemeen in elkaar zit, en mijn moedertaal in het bijzonder. Het is cruciaal dat wij mensen dat nu eindelijk eens te weten komen, bijvoorbeeld omdat we een groot deel van onze wereld alleen maar begrijpen door het venster van de taal.

Zolang we die taal zelf dus niet begrijpen, begrijpen we niets. Het is hoog tijd dat de taal haar sleutels prijsgeeft.

Ik had natuurlijk mijn hart kunnen volgen, en inmiddels een mooie consultantsbaan kunnen hebben, met veel geld en aanzien en ieder jaar een nieuwe iPhone van de zaak, maar dan was mijn leven wel vergooid geweest. Dan zat ik nu bijvoorbeeld dag en nacht over de ‘economische crisis’ na te denken.

Andere mensen hebben zich andere doelen gesteld in het leven. Helemaal begrijpen doe ik dat niet, maar zolang zij zich, liefst zonder passie, inzetten om de wereld te verbeteren, lijkt het mij een goede zaak.

Aankomende studenten! Volg je hart niet! Ieder werk dat je serieus neemt, zal uiteindelijk gepaard gaan met tandenknarsen en wenen. Kies daarom een baan die deze moeite waard is.

Marc van Oostendorp is hoogleraar fonologische microvariatie