Columns & opinie
De wereld van daarboven
Traumachirurg Kees Bartlema reed vorige week met een Landrover door sneeuw, wind en duisternis tot ver voorbij de poolcirkel voor het goede doel.
Marleen van Wesel
donderdag 16 januari 2014
Kees Bartlema (rechts): 'Sommige auto’s sloegen over de kop.' © Martin Haak

‘We lagen net aan kop van de tweede groep, toen er een man in de sneeuw stond met een stopbord. De auto’s uit de kopgroep waren hem net voorbij, maar wij moesten wachten op iedereen die we net hadden ingehaald voor we in colonne verder mochten rijden, vanwege de sneeuwval verderop. Heel het klassement naar de gallemiezen.’

Traumachirurg Kees Bartlema is net terug op de werkvloer van het Leids Universitair Medisch Centrum. Vorige week reed hij – in één week – met zijn vriend Martin Haak in een Landrover Discovery 4 door Scandinavië tot ver boven de poolcirkel, en weer terug. ScanCT heet de rally voor Stichting Vlinderkind en Stichting MS Research waaraan ze deelnamen. Bartlema: ‘Normaal zit de tour in februari al vol, maar in oktober belde Martin dat er een team was uitgevallen. Dus waar anderen zich een heel jaar voorbereiden, hadden wij een maand. We hebben vooral sponsoring voor onszelf moeten zoeken, en publiciteit voor Metakids, voor kinderen met een stofwisselingsziekte, als extra goede doel. Om daarvoor echt een fundraising op te zetten hadden we te weinig tijd. En als je zoiets niet goed doet, wordt het mistig.’

Na zijn afstuderen in 1993 werkte hij als ambulancechauffeur voor hij chirurg werd. ‘De ervaring van zes, zeven jaar met spoed een grote auto door een grote stad sturen is in het algemeen nuttig.’ Tijdens de ScanCT kwam zijn medische kennis ook van pas. ‘Sommige auto’s gingen onderweg over de kop. Als je een beetje doorrijdt op die ijswegen kun je fors in de problemen komen. Bij Tromsø, bovenin Noorwegen, kwamen we een gecrashte auto tegen in de sneeuw. Een inzittende had een polsfractuur. Daarna kwamen er elke avond mensen langs met allerhande problemen: van verwondingen tot maagklachten.’

Bartlema toont een foto waarop een besneeuwde weg in de duisternis oplicht onder de koplampen. ‘Dit was om drie uur ’s middags. Slechts vier uur per dag was er licht, of eigenlijk: wat wij schemering noemen.’ Desondanks vond hij de natuur boven de poolcirkel indrukwekkend. ‘Ik ben verschillende keren over de evenaar gevlogen, gezeild of gereden, maar daarboven is pas echt een andere wereld.’

Via briefjes met coördinaten wisten Bartlema en Haak waar ze heen moesten. ‘We hadden navigatiesystemen en internet aan boord. Het was de bedoeling om een optimale tijd te halen, vastgesteld door de organisatie.’ Te hard rijden was niet de bedoeling, vooral in Finland zijn de boetes fors en bovendien legde de organisatie zelf ook boetes op in de vorm van strafpunten. Oponthoud was dus niet welkom. ‘Bij de Finse douane werden we uitvoerig gecontroleerd, vooral omdat ze benieuwd waren wat al die Nederlandse auto’s kwamen doen. We vroegen: “Joh, wil je dat per se nú weten?” We hebben het snel uitgelegd en nadrukkelijk gevraagd of ze dat bij alle volgende auto’s ook wilden vragen.’

De tour vergde niet alleen een vlotte rijstijl, maar ook een goede planning. ‘Als de coördinaten richting het water gaan, kun je de vertrektijden van een veerpont vast opzoeken. Of je moet, zoals wij, anderhalf uur wachten op de volgende, terwijl elke slak weer achter je aansluit…’