Achtergrond
?Liken? kost tijd
woensdag 18 december 2013

Elena is voor mij de grote uitzondering. Dat had ik tegen mijn vrienden gezegd toen ze vroegen waarom onze relatie nog steeds niet facebook-officieel was. Elena bezat een uitzonderlijke schoonheid. Haar lange haar was golvend en had een diepbruine kleur. Haar gevoelige handen waren blank als een lelie en haar ogen bezaten een betoverende schittering. Toch zat de grote uitzondering niet daarin, maar in het feit dat ze nog in de kast zat. De tijd had mij geleerd zogenaamde closetcases te ontwijken, omdat ze vaak erg onzeker bleken en ik dat slecht verdroeg.

Bij Elena was dit niet het geval. Ze was sterk en zelfbewust. Ze zat niet in een wankel geworden, donkerbruin Oud-Hollandse kast, maar in een groot met spiegels en juwelen bekleed Russisch monster. Haar vader zat in de olie en begaf zich in de hoogste kringen. De hel zou losbarsten als hij van ons zou weten, had Elena mij verteld met een kalme stem. Uit haar blik sprak toen eerder acceptatie dan verdriet of woede.

10:34 - 23 december

Ik kroop dicht tegen haar aan en sloot mijn ogen. Nog heel even voordat we aan de slag moesten. Haar ouders vierden de kerst volgens Russisch-orthodoxe traditie pas in januari. De Kerst vierde Elena tot mijn vreugde dus in Nederland en dit jaar waren wij aan de beurt. We waren het spreekwoordelijke haasje, zoals ik aan Elena had uitgelegd. Een beschaafd diner met mijn ouders, broer en schoonzus zou het worden.  De tiramisu lag al in de koelkast en ik verheugde me nu al op de Olivier salade, naar haar moeders recept. Door de jaren was ik Russisch eten zeer gaan waarderen.  Elena vertelde mij veel over haar familie en Rusland in het algemeen.

Ik kon merken dat ze veel dingen miste. Vooral kleine dingen, zoals het geluid van de kerkklokken daar, waarin zowel macht als frivoliteit samengebonden waren tot een wonderlijk gerecht.  Of de geur van een strenge winter, gevaarlijk en rigide. Heel anders dan de geur van zompige bruine sneeuw hier.

Ik vond het dan jammer dat ik er zelf nog nooit was geweest. Meer nog dat ik haar familie nog nooit had ontmoet. Wanneer ik daar aan dacht, werd ik altijd een beetje treurig. Soms kwam er ook roekeloosheid om de hoek kijken. Dan speelde ik met het vervaarlijke plan om naar Rusland te gaan, haar familie op te zoeken en mezelf te introduceren. Ik speelde ermee, want gelukkig was dit plan nog minder realistisch dan dat haar ouders vanavond zelf aan de deur zouden staan.

11:07

Deze ongewenste gedachte, voortgekomen uit naargeestig gemijmer, werd verstoord door het geluid van een ringtone. Luid, ijdel, leeg. Kortom, heerlijk met beide benen op de grond. Zoals een ringtone hoort te zijn en zoals ik zelf ook even wilde zijn. Ik stond op om theewater op te zetten en Elena nam haar telefoon op. Over de speaker hoorde ik haar moeder. Van het gesprek volgde ik weinig, maar ik merkte dat Elena moeite had een zekere schrik in haar stem te verbergen. “Poka, mama!”, zei ze vrij luid en onmiddellijk daarna hing ze op. Haar houding kreeg iets vastbeslotens.

“Laura?”

“ Da?”, antwoordde ik benieuwd, bezorgd.

“Tonight they’ll come. They’re in Amsterdam because of the ‘vriendschapsjaar’. ”

Even was het heel stil. Elena keek doods langs mij heen en hield haar lippen een klein beetje open. Ik herkende dat gezicht. Ze had net zo gekeken toen ze me voor het eerst vertelde dat ze van me hield en toen ze mij over haar ouders wilde vertellen. Ik wist zeker dat ze ook nu iets belangrijks te zeggen had.

“What are we going to do?”, vroeg ik.

“I’m going to tell them about us.”, zei ze terwijl ze me plots strak aankeek. “Our friendship ís real, our love is real. Laura, I don’t want to hide anymore. I shouldn’t, you shouldn’t. And my parents.. well, they should be real parents.”

Ze was heel direct. Het klonk cliché, maar ze had gelijk. De term vriendschapsjaar was vanuit onze positie krankzinnig ironisch. Het bleek maar weer dat men voor geldelijk gewin odes aan de vriendschap opdraagt en dat het uitvoeren van algemene verwachtingen gezien kan worden als een vorm van tederheid. Het is vreemd dat men roem spreekt over de collectieve liefde hoewel gebleken is dat zij niet bestaat. Ze is huichelachtig. Over een individuele, wel degelijk oprechte verbintenis zwijgt men echter. Vervolgens zwegen wij op onze beurt met hen mee. Zij het niet meer voor lang.

14:30

De hazenpeper stond op. Het viel mij op dat het sluitinkje van Elena´s ketting naar voren was gezakt. Ik zei niets, want zo´n imperfectie maakte haar alleen nog maar mooier.

17:30

Als in een opstelling voor een wedstrijd stonden wij verspreid door het appartement. Mijn familie vermaakte zich in de woonkamer, Elena ijsbeerde nerveus door de gang en ikzelf legde de laatste hand aan de maaltijd in de keuken. De bel ging. Ze klonk in mijn oren scherper dan normaal. Venijniger. De geruststellende klank van een lege, ijdele ringtone was ons nu beter bevallen. Anticipatie is niet altijd gewenst, zoals maar weer eens bleek.

Ik liep naar de gang, deed nog snel het kettinkje van Elena goed en stond naast haar toen ze opendeed. Ze was zenuwachtig, maar ook blij om haar ouders weer eens te zien.  Ze omhelsde eerst haar moeder en toen haar vader. Ik gaf ze beiden een hand en stelde mezelf voor. Ergens was ook ik heel blij ze eindelijk te ontmoeten. Haar moeder, Olya, had halflang roodbruin geverfd haar en haar make-up zat onberispelijk. Haar vader, Igor, was kalend met kort blond haar.  Ze hadden, ondanks het milde weer, hun lange jassen tot hoog dichtgeknoopt. Dat Elena het meest op haar moeder leek, had ik op foto´s al gezien. Qua motoriek leek ze echter sprekend op haar vader. De beheerste knikjes met zijn hoofd en zijn verfijnde loop belichaamden een vorm van perfectie. In mijn ogen een intimiderende vorm van perfectie.

Toen alle namen uitgewisseld waren, ging iedereen aan tafel. Om genoeg plek te hebben, hadden we allerlei stoelen uit het appartement verzameld en aan de eettafel gezet. Het was een bonte bedoeling en persoonlijk vond ik het best leuk staan. Hopelijk konden ook de ouders van Elena de diversiteit in stoelenland waarderen. Stoelen in verschillende kleuren en vormen en een enkele met een hardnekkige kraak of een wankele poot.  Hopelijk begrepen ze ook Elena en mij, schoot door mijn hoofd.

17:51 - Carpaccio, Bourgogne

Om een goede indruk te maken, besloot ik me te concentreren op het beantwoorden van het ontelbare aantal vragen dat op mij afgevuurd werd. Wat ik studeerde en hoever ik al met mijn studie gevorderd was. Waar ik werkte en wat mijn plannen daar waren. Het was vreemd om met mijn schoonouders over toekomstplannen te praten. Zeker omdat zij zichzelf niet eens bewust waren van hun status als schoonouder.

Of ik een vriend had? - Nee, nee geen vriend.

Dat ik zeker knap was en vast snel iemand zou ontmoeten, gevolgd door een bemoedigende knipoog van Olya.

Meer cliché kon het gesprek niet meer worden. Het was in ieder geval een troost dat de situatie zo voorspelbaar was. Met een stapel lege borden en een geforceerde glimlach liep ik de kamer uit.

18:20 - Hazenpeper, aardappelpuree, Olivier salade, Cabernet Sauvignon

De schalen stonden al op tafel en Elena schonk de wijn in. Igor vertelde over zijn baan. Terwijl hij rustig maar zelfverzekerd de tafel rondkeek, noemde namen van mensen waarmee hij had samengewerkt. Ik nam aan dat het bekende Russische figuren waren, al had ik van de meesten nog nooit gehoord. Het leek haast wel of hij ook een goede indruk op ons probeerde te maken, al was dat niet waarschijnlijk. Elena schonk haarzelf een tweede maal in. De zenuwen maakten dat ze sneller dronk en langzamer at. Ik fluisterde in haar oor dat ze haar tijd moest nemen, dat ze het nu niet hoefde te vertellen. Elena was echter vastbesloten.

19:03 - Tiramisu

Ik zag dat ditmaal het sluitinkje van Olya’s ketting naar voren hing. Blijkbaar was dat dusdanig opvallend in haar frame van perfectie dat mijn moeder het ook had opgemerkt. Toen zij haar erop wees, reageerde Olya zichtbaar geïrriteerd.  Ze futselde zonder succes wat met haar ketting en zei iets tegen haar man. Ik kon niet verstaan wat.

Het was de beurt van mijn ouders om zich van hun goede kant te laten zien. Als bij een sollicitatie bleven ze, net als Igor en Olya, in de veilige gesprekswateren van werk en familie.

19:15 - Koffie

Een juiste dosis caffeïne werkt ontnuchterend. Uiterst voorzichtig liep ik met het blad met de kopjes koffie richting de kamer. De constructie van dienblad en kopjes was pompeus en fragiel tegelijkertijd, net als de situatie in de kamer opgeprikt maar breekbaar was. Ik hoorde mensen de gang op lopen en de buitendeur dichtklappen. Elena’s ouders waren gedesillusioneerd en weg. In de kamer heerste een bittere stilte.

 

“They did like you. They liked us. Just not anymore.”, zei Elena.

“Give them some time.”

De damp sloeg langzaam van de twee overbodige kopjes af.

09:45 – 1 januari

Elena heeft een relatie met Laura.

Igor, Olya en 35 anderen vinden dit leuk.