Nederland heeft een geheime dienst, de AIVD. Die heeft de opdracht om bedreigingen van de nationale veiligheid en rechtsorde in de smiezen te houden. Soms kunnen ze daar wat hulp of informatie bij gebruiken, en dan benaderen ze iemand. Soms is die iemand een student. Afgelopen week werd dat andermaal duidelijk toen de dienst de Nijmeegse politicologiestudent Ivo Roodbergen probeerde te ronselen, schijnbaar zonder te beseffen dat die stage liep bij het Algemeen Dagblad. 

Roodbergen schreef er een stukje over, en vond nog meer studenten die een spion aan de lijn hadden gehad. Studentenvakbond LSVb en SP-Kamerlid Ronald van Raak reageerden afwijzend. ‘Het gaat om een kwetsbare groep.’ Eerder pleitte hij er al voor om de mogelijkheden van de dienst om journalisten als betaalde bron in te zetten.

‘Wij mogen van de wet iedereen benaderen, en studenten zijn geen uitzondering’, reageert AIVD-woordvoerder Susan Scholten. Wat de dienst wil van studenten? ‘We kijken naar van alles en nog wat. Spionage, cybercriminaliteit, jihadisme, links- of rechtsradicalisering. Als we iemand benaderen, gaat er een zorgvuldige afweging aan vooraf.’

Veel van de studenten die Roodbergen sprak, voelden zich geïntimideerd. Ineens zit er een geheime dienst in je levenssfeer – en wat als je nee zegt? Ben je dan ineens ook verdacht? Scholten verzekert dat dat niet gebeurt: ‘Meewerken gebeurt altijd op vrijwillige basis. Wij stellen een vraag, en jij besluit of je daar wel of geen antwoord op geeft. Help je niet? Dan is dat jammer, maar dat heeft verder geen consequenties voor die persoon. We gaan niet ineens een dossier over je aanleggen. Dat mogen we ook niet van de wet.’

Als je het wel wil, valt er overigens wat te verdienen. ‘Mensen helpen ons vanuit allerlei verschillende motieven, waaronder financiële’, zoals Scholten het formuleert. Maar ja, het blijft een geheime dienst: ‘Over de hoogte doen we geen uitspraken.’ BB