Studentenleven
Frutti: Het is echt zo: smeed het als het heet is
Vincent Bongers
donderdag 31 oktober 2013
© Taco van der Eb

Jaap-Jan van Zwieten (20) haalt een witheet stuk staal waar blauwe sterretjes van afschieten uit de smidse. Hij legt de verhitte stang op het aambeeld. Klang! Klang! Klang! Als de hamer het metaal raakt, regent het oranjegele vonken. Ze verlichten de roetvegen in zijn gezicht.

De tweedejaars geschiedenisstudent toont hoe je een punt smeedt aan staal. ‘Deze is echt superslecht’, zegt hij over het niet geheel geslaagd stukje versgepunt metaal. ‘Ik heb er geen serieus werk van gemaakt. Hij is verbrand. Maar dat is wel zo spectaculair voor de foto.’

Smid en werkgever Sjaak van de Geijn kijkt geamuseerd toe. ‘Het is echt zo dat je het ijzer moet smeden als het heet is. Timing is alles. Het vuur is opgestookt tot 1200 graden en het staal wordt dan witheet. Dan is het op het kneedbaarst. Als het oranjerood is, wordt het al een stuk moeilijker om het goed te vervormen. Ik laat hem aan het einde van de middag wat smeden. Zo kan hij het leren.’

Van Zwieten werkt elke vrijdag in de smederij van Van de Geijn. ‘Als leerling begint je bij de basis’, zegt hij. ‘Bij het smeden van puntjes. Het rondslaan van vierkanten staven ijzer. Een paar keer heb ik mijn kunsten mogen beproeven op muurankers die voor de handel bestemd waren, maar door mijn gebrek aan ervaring is dat niet erg lucratief.’

Hij loopt naar de andere kant van de smederij en toont een sierhek voor een deur van de Martinuskerk in Rotterdam. ‘Ik houd me voornamelijk bezig met constructiewerk, zoals het zagen, boren, snijden en slijpen van materiaal. Ik heb hier leren lassen. Ook leuk. Dat pak je toch weer even mee.’

Hij legt uit hoe hij bij Van de Geijn is terechtgekomen. ‘Ik ben altijd al aan het knutselen geweest. In combinatie met mijn voorliefde voor geschiedenis zit je dan al snel replica’s te bouwen. Bij veel ambachten kun je met betrekkelijk eenvoudig gereedschap al een eind komen. Hout, leer of bot, daar kun je zelf thuis nog wel aan prutsen. Metaal bewerken is wat dat betreft een andere tak van sport. Dat leer jezelf niet even aan.’

Van Zwieten, die in Gouderak woont, een plaatsje bij Gouda, ging in 2012 studeren in Leiden. ‘Ik liep van het Lipsius naar het station en kwam langs deze smederij aan de Oude Varkenmarkt en vroeg of ze nog werk hadden. Er bleek genoeg te doen te zijn, echt een buitenkans.’

Van Zwieten begint naast zijn studie geschiedenis ook een opleiding tot smid. ‘Ik weet nog niet wat ik er verder mee ga doen. Ik heb ook een bijbaantje als reservist bij de landmacht. Dus vrijdag sta ik hier in de smederij en zaterdag ben ik soms op de hei aan het schieten. Maandag is het dan weer college. Ik zie wel waar het eindigt.’