Columns & opinie
Meevoeren op de grote gebeurtenis
Experimenteel orkest Lunapark speelt zondag 27 oktober in de Leidse Schouwburg werk van de Amerikaanse componisten Philip Glass en Steve Reich. Deze grondleggers van minimal music schreven eind jaren 60 klassieke muziek die niet alleen radicaal brak met de heersende trends, maar ook aan de basis stond van techno en house.
Vincent Bongers
woensdag 23 oktober 2013

Componist Anthony Fiumara, samen met Arnold Marinissen artistiek leider van Lunapark, Wat zijn de wortels van minimal music?

‘In de jaren 60 was de klassieke muziek enorm academisch geworden. Componisten als Boulez en Stockhausen componeerden werk dat alleen een kleine groep intellectuelen waardeerde.

‘Glass en Reich verzetten zich daartegen en maakten muziek die toegankelijk werd voor een breed publiek. Zij componeerden stukken waarin de nadruk ligt op ritme en herhaling, met kleine veranderingen daarin verwerkt. Werk dat "simpel" is in vergelijking met de muziek van hun tijdgenoten. Het is voor iedereen te volgen. Het lijkt eigenlijk wel op popmuziek.’

Was het meteen een groot succes?

‘Juist niet. Er waren critici die dingen schreven als: Leuk hoor allemaal maar het is geen muziek meer. Dat is helemaal omgedraaid sindsdien. Glass en Reich zijn gemeengoed geworden.

‘Maar het publiek wilde er in het begin ook niets van weten. In 1968 was Glass als assistent van beeldend kunstenaar Richard Serra meegekomen naar Amsterdam. Serra exposeerde in het Stedelijk Museum. Glass trad op in het museum en de bezoekers begonnen hem te plagen, gingen het podium op en probeerden op zijn keyboard te spelen. Hij moest echt mensen van zich afduwen.’

Wat speelt Lunapark in Leiden?

‘Werk van een jonge Glass, in de periode dat hij echt zijn eigen stijl aan het vinden is. Dus stukken uit eind jaren 60. Van Reich hebben we onder andere voor 2+5 uit 2008 gekozen. Dat is een compositie voor een rockbezetting. Je kunt dit stuk op twee manieren aanpakken. Twee rockbands bestaande uit vijf muzikanten met elkaar laten spelen. Of een groep van vijf die speelt met een opname die de band eerst van zichzelf heeft gemaakt. Dat laatste doen wij.’

Jullie hebben ook bewerkingen van techno- en drum&basshelden Aphex Twin en Squarepusher op het repertoire staan. Heeft de minimal music een grote invloed op dance gehad?

‘Die invloed is zeer groot. Zonder minimal is er geen dance, durf ik zelfs wel te stellen. Trouwens, bij house en techno en alle verwante stromingen werd ook in het begin gezegd: "Dit is geen muziek."’

Hoe maak je van een Aphex Twin nummer een klassiek stuk?

‘Gewoon de plaat opzetten en meeschrijven. Noten noteren. Niet alle dance laat zich straffeloos vertalen naar de musici van Lunapark natuurlijk. Wat uit een synthesizer of een computer rolt, is niet altijd interessant om te bewerken.

‘Maar Aphex Twin heeft bijvoorbeeld een uitstekend gevoel voor klankkleur. Hij is gewoon een goede componist. Het is best lastig om zijn nummers te bewerken voor akoestische instrumenten. Maar wat Squarepusher uit zijn drumcomputer haalt, slaat natuurlijk alles. Dat is moeilijk om te arrangeren maar voor de muzikanten enorm enerverend om te spelen.’

Ligt door het repeterende karakter van minimal de verveling niet op de loer?

‘De veranderingen in de muziek zijn subtiel, naar het is gelijk ook een grote gebeurtenis als er iets verandert. Het tilt de muzikant en de luisteraar op en voert hen mee. Maar om dit effect te krijgen moet er echt goed en strak gespeeld worden.’

Zondag 27 oktober, Leidse Schouwburg

€ 20,00-25,00

Op 24 november verschijnt de nieuwe cd van Lunapark: a beautiful bed to lie down in.