Als de Amerikaanse overheid niest, krijgen niet alleen Amerikanen de spetters over zich heen. De gevolgen van de shutdown strekken zich zelfs uit tot ver buiten de aarde: het Marsrobotje Curiosity staat op de waakstand, nu 97 procent van alle NASA-medewerkers gedwongen thuis zit.

De overlast voor Leidse wetenschappers lijkt nog mee te vallen. Sommige collega’s aan de andere kant van de oceaan zijn onbereikbaar, maar de telescopen draaien gewoon door. De Amerikaanse nationale parken zijn dicht, maar Leidse biologen veldwerken op andere plekken in de wereld. Op de websites van wetenschapsdatabanken als GenBank en Pubmed staat een waarschuwing dat er minder wordt geüpdatet dan normaal, maar na een week doet dat nog geen pijn.

Dat wordt anders als die week een maand wordt, en het artikel dat belangrijk was voor je subsidieaanvraag maar in de pijplijn blijft steken. Hoe langer de vakliteratuur niet ververst wordt, hoe groter de kans dat je een experiment opzet dat een collega aan een andere universiteit al heeft gedaan. De Hubble-telescoop genereert nu nog data, maar als er iets stuk gaat, moet ook dat apparaat overschakelen op een veilige modus tot er overheidsmensen zijn om de boel te repareren.

Dat zet een mens aan het denken over de Amerikaanse belastingbetalers. Die betalen relatief weinig belasting, maar er zijn er wel veel van. En met zijn allen houden ze een hoop dingen in de lucht waar wij in Europa van meeprofiteren. Voor wie PubMed te ver van zijn bed vindt: uw telefoon en TomTom werken met het gps-systeem, dankzij satellieten die door de Amerikaanse overheid worden onderhouden.

Tuurlijk, omgekeerd profiteren de Amerikanen ook van onze belastingcenten. Als Europese wetenschappers iets moois ontdekken, mogen hun Amerikaanse collega’s dat lezen, zonder dat ze moeten betalen voor het onderzoek. Maar die Amerikanen lezen het via PubMed, en dat draait op de National Institutes of Health, en dat draait weer op Amerikaans belastinggeld. Dat de site überhaupt nog in de lucht is, is in wezen een meevaller.

Tot op zekere hoogte zijn dit soort tegenvallers niet te voorkomen. Als een staking van Zwitserse vakbonden de Large Hadron Collider even plat zou gooien, kunnen de Amerikanen die met LHC-data werken ook niet verder. Dat is echter wel een kleinere en specifiekere kwestie dan die databanken. Europa en China knutselen al hard aan hun eigen alternatieven voor gps, omdat al teveel afhankelijkheid van de Amerikanen niet goed is. Er zijn zo ontzettend veel wetenschappers van over de hele wereld afhankelijk van PubMed, GenBank en aanverwanten, dat het verstandiger zou zijn om de risico’s zo veel mogelijk te spreiden. Het wordt tijd dat de rest van de wereld eraan mee gaat betalen en mee gaat werken.

Bart Braun