Vanuit de universiteit kreeg ze ‘bijna geen begeleiding’, zegt ze. Een vriendin raadde haar aan om professionele hulp te zoeken van een scriptiebureau. ‘Ik kon eindelijk bij iemand terecht voor praktische tips.’ Binnen een paar maanden was haar scriptie af. Kosten: 2000 euro.
Ook Manon (niet haar echte naam) zocht hulp bij een bureau. ‘Ik had kunstgeschiedenis op mijn bachelorscriptie na afgerond, maar die scriptie bleef vervolgens anderhalf jaar liggen.’ Toen ze haar tweede studie taalwetenschap ook bijna had afgerond, moest ze vervolgens nog wel twee scripties afmaken. Bij taalwetenschap was dat geen probleem. ‘Die docent zat er bovenop, door zijn enthousiasme en feedback wilde ik ook graag afstuderen.’ Maar met haar begeleider van kunstgeschiedenis had ze maar sporadisch contact. ‘Hij stelde geen enkele deadline. Dat was voor mij heel vervelend.’
Ze probeerde de twee studies te combineren in haar afstudeeropdracht, maar voelde zich onzeker over haar onderwerp. ‘Ik wilde er iets heel moois van maken, maar omdat ik zo streberig was, werd dat ook heel lastig.’ De docent kunstgeschiedenis wist niet veel van het onderwerp af, omdat het ook veel elementen bevatte van taalwetenschap. ‘Maar ik had wel concrete feedback nodig.’ Ze begon drie keer helemaal opnieuw. ‘Dat was heel demotiverend.’
Met haar vriend, die ook bezig was met afstuderen, maakte ze afspraken om samen aan de slag te gaan. ‘Maar als hij dan in zijn bed bleef liggen, dan dacht ik: “Ja dag, dan blijf ik ook lekker maffen.”’ Hij drong er op aan dat ze hulp zou zoeken (en zocht dat later zelf ook). ‘Het kostte me veel geld, 1800 euro, maar het zorgde ervoor dat ik veel minder gestrest was. Het bureau heeft mijn scriptie proefgelezen en gekeken of mijn onderzoeksvragen concreet genoeg waren en de argumentatie klopte. Ik heb moeite om structuur in mijn alinea’s aan te brengen en daarin workshops gevolgd. Het was fijn om te horen hoe bepaalde stukken op lezers overkomen. Daardoor wist ik beter wat ik moest verduidelijken. Ik kreeg er meer zelfvertrouwen door.’
Manon en Sophie zijn niet alleen. Steeds meer studenten die zijn vastgelopen kloppen bij professionele scriptiebureaus aan. De term ‘scriptie’ levert op Marktplaats 363 hits op. Veel kleine eenmanszaken bieden er hun diensten aan. Maar ook elders op internet vind je scriptiebureaus met namen als Eerste Hulp bij Afstuderen, scriptiedokter en scriptiecoach. Wanhopige studenten die hun eigen scriptie niet willen of kunnen schrijven, plaatsen oproepjes op www.scriptielatenschrijven.nl of op het prikbord van de startpagina van afstuderen.
De mate waarin de bureaus studenten helpen verschilt sterk. Sommigen zeven alleen spelfouten uit de tekst of redigeren met track changes. Anderen geven inhoudelijke tips of doen suggesties voor betere wetenschappelijke argumenten. Weer anderen helpen studenten met statistische programma’s als SPSS. En ook daarin zit een groot onderscheid. Het ene bureau geeft studenten bijles, zodat zij zelf data kunnen invoeren, maar andere bedrijven zijn bereid het onderzoek ook voor de studenten te doen. Ze maken zelfs een filmpje over welke knoppen ze indrukken bij het verwerken van de data, zodat de student in ieder geval weet wat er precies is gebeurd.
Sophie en Manon werden allebei geholpen door het Amsterdamse bureau Studiemeesters.nl. Per maand kloppen er ongeveer 20 studenten van de Leidse universiteit, zegt oprichter en eigenaresse Kinge Siljee. ‘Wij zijn geen scriptiereparatieservice.’ Het gaat haar erom dat studenten leren van het proces. ‘Die scriptie zelf kan mij gestolen worden.’ Track changes is uit den boze, zegt ze. Er wordt nooit in het document van studenten gewerkt. Wie moeite heeft met de structuur of wetenschappelijk schrijven, moet een workshop volgen, zoals Manon.
Studenten uit Leiden hebben een ding gemeen, zegt Siljee. ‘Ze komen hier vooral omdat hun begeleiders last hebben van academische naïviteit. Ze denken dat studenten hun wetenschappelijke gelijken zijn en sturen bijvoorbeeld allerlei artikelen door. Maar studenten worden daar heel onzeker van, die denken dat ze dat allemaal moeten doorlezen en gebruiken. Wij moeten ze als het ware leren met hun begeleider om te gaan; dat zij al die artikelen vrijblijvend toesturen en er niets kwaads mee bedoelen.’
Maar je laten bijstaan door een professioneel bureau, mag dat eigenlijk wel? Een rondgang langs verschillende examencommissies leert dat er geen uniform beleid bestaat.
‘Studenten moeten in staat zijn zelfstandig een groot project op te zetten en af te ronden’, zegt Marlou Schroven van de examencommissie geschiedenis. ‘Dat is een belangrijk leerdoel van onze opleiding.’ Dat betekent dat ze niet op grote schaal betaalde of onbetaalde hulp van anderen mogen inschakelen. ‘Ik raad mijn studenten aan de doosjes-Merci-grens te hanteren’, zegt Schrover. ‘Je mag gerust aan een vriendin of je moeder vragen om een stuk door te lezen op bijvoorbeeld spelfouten, in ruil voor een doosje chocolaatjes. Maar meer hulp maakt dat het geen zelfstandig project meer is.’
Rudy Andeweg van de examencommissie politicologie kijkt er anders tegen aan. Het maakt hem niet uit of er voor hulp wordt betaald, zolang dat maar duidelijk vermeld wordt in een ‘acknowledgment’. Andeweg: ‘Wanneer het een zodanige omvang heeft aangenomen dat niet meer gesproken kan worden van een eigen product is er sprake van fraude. Tussen hulp krijgen en fraude plegen bestaat uiteraard een grijs gebied, maar dat lijkt mij niet vooraf in regels of percentages vast te leggen.’
Voor alle duidelijkheid: zo’n acknowledgement heeft hij ook nog nooit gezien, het lijkt hem een handig idee.
‘Het is voor docenten heel moeilijk te controleren’, zegt Jos Brosschot van de examencommissie psychologie. ‘Hulp kan zowel goed uitpakken, doordat studenten een groter begrip van de stof krijgen of betere vaardigheden leren, als verkeerd, omdat ze teveel werk en oefening uit handen is genomen.’
Richard Gill van de examencommissie wiskunde is niet tegen scriptiebureaus. ‘Iedereen die een scriptie schrijft, gebruikt hulp van derden. Zelfstandig hulp kunnen zoeken en gebruiken is onderdeel van het wetenschappelijk bedrijf. Dat de student zelfstandig de juiste mensen vindt die nuttig advies geven wordt juist gewaardeerd, andere mensen je scriptie laten schrijven uiteraard niet. Een goede scriptie bevat een degelijke verantwoording van wat nieuw is wat niet, en wat van wie is. Als een student substantieel hulp van derden heeft gehad, betaald of niet, dient dat vermeld te zijn. Dit is een vanzelfsprekend aspect van wetenschappelijke integriteit.’
Manon vindt het ‘een ontzettend ouderwets idee’ om te denken dat het schrijven van een scriptie een eenzaam proces is dat zelfstandig moet gebeuren. ‘Studenten praten altijd met elkaar over hun ideeën tijdens een scriptie. Ook wetenschappers spuien met elkaar over theorieën. Dat lijkt me niet meer dan normaal. Ik ben dan ook heel blij dat ik hulp heb gezocht. Het was me vast wel gelukt om het alleen af te maken, maar ik heb heel veel geleerd van de hulp. Ik heb door alle aangeleerde schrijfvaardigheden in mijn masterfase telkens een punt hoger gescoord op papers dan in mijn bachelorfase.’
Sophie en Manon ontvingen respectievelijk voor hun scriptie een 7,5 en een 8.
Wat kost het?
Scriptiebureaus vragen gemiddeld veertig tot vijftig euro per uur voor scriptiehulp aan studenten. Sommige bureaus zijn iets goedkoper en vragen 25 tot 35 euro per uur, maar er zijn ook uitschieters naar boven, met 80 euro per uur, exclusief btw. Die btw krijg je als hulpzoekende student vervolgens wel weer van de belastingdienst terug.
Bij sommige bureaus, zoals afstudeerbegeleider.nl, zijn studenten verplicht om een pakket af te nemen van minimaal 15 tot 20 contacturen. Bij snelafstuderen.nl en enkele anderen is de minimale investering 450 euro. Anderen, zoals scriptieklasje.nl, vinden dat studenten aan vijf uur maximaal genoeg hebben om met hun tips verder zelf aan hun scriptie te puzzelen.
Wie daar niet genoeg aan heeft en echt wanhopig is, tast dieper in de buidel. Via Hoofdkraan.nl of freelance.nl proberen deze studenten ghostwriters in te zetten. Op de startpagina van afstuderen en www.scriptielatenschrijven.nl bieden sommigen 3000 tot 5000 euro voor een ghostwriter voor hun scriptie.
Hulp kan ook dichterbij de universiteit worden gevonden. Studenten sociale wetenschappen die vastlopen kunnen terecht in het scriptieatelier. Daar staan boeken, computers en medewerkers klaar om hen op weg te helpen met nuttige tips. ‘Dat had ik ook heel handig gevonden voor mijn opleiding’, zegt Manon. Maar ik moest mijn hulp helaas buiten de universiteit zoeken.’