Columns & opinie
527: Koningin Prinses
Nadat koningin Beatrix haar aftreden afkondigde, werd bekend dat prinses Máxima de Koninginnetitel zou overnemen. Volgens de Leidse hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans is dat juridisch onmogelijk.
Marleen van Wesel
woensdag 20 februari 2013
© Erwin Olaf

Wat is uw bezwaar?

‘Het gaat mij om artikel 8 van de Wet lidmaatschap Koninklijk Huis uit 2002, waarin staat dat de echtgenoot van het staatshoofd Prins of Prinses der Nederlanden heet. Die wet is juist aangepast toen Máxima trouwde, omdat er toen al wat ophef was. Premier Kok besloot het toen voorlopig op deze manier wettelijk vast te leggen. Wanneer er daadwerkelijk een troonwisseling zou komen, zou de wet alsnog aan te passen zijn. En ná een wijziging zou ze de titel van koningin alsnog kunnen krijgen. Premier Rutte sprak nu enigszins voor zijn beurt door gewoon te zeggen dat Máxima koningin werd.’

Rutte kwam al snel op zijn uitspraak terug en zei dat het alleen om een aanspreekvorm ging.

‘Ja, maar dat zei hij er eerst niet bij. Hij zal wel verrast zijn geweest dat de kwestie zo omhoog vloog. Koningin als aanspreekvorm is op zich prima, al is het wel verwarrend. Want ze is dus prinses. Maar het staat ieder vrij om zijn eigen naam te kiezen.’

Hoe zat het eigenlijk bij de negentiende-eeuwse echtgenotes van Willem I, II en III?

‘Die werden wel koningin genoemd. Daar mochten de koningen toen nog zelf over beslissen, net als over een hoop andere zaken die kwamen kijken bij een troonwisseling, zoals de voordracht van een opvolger. Het was een behoorlijk ingewikkeld systeem, wat samenhing met allerlei verbintenissen tussen Europese vorstenhuizen. In 1972 is dat uit de grondwet gehaald. Daarom is er nu dus dat artikel 8, wat overigens niets zegt over aanspreektitels.’

Is voor u de kous af nu het alleen over een aanspreekvorm blijkt te gaan?

‘Wanneer Willem-Alexander en Máxima zich laten aanspreken met koning en koningin zou dat volgens collega Twan Tak van de Universiteit Maastricht in het buitenland kunnen leiden tot onduidelijkheid over wie van die twee hier nu daadwerkelijk het staatshoofd is. Maar volgens mij kan iedereen dat wel op internet opzoeken: het zal geen gevolgen hebben voor de internationale verhoudingen.

‘Ik heb het idee dat Nederland zelf wil dat ze koningin heet, maar ik zou zeggen: maak dan een klein wetsvoorstel om het echt formeel vast te leggen. Dat is ook het standpunt van D66. In de twee maanden tot de troonwisseling is dat best te regelen. Het gaat natuurlijk maar om het zilverwerk rond zo’n koningshuis, maar met een kleine aanpassing zijn we van de hele kwestie af.’

En kan dan een eventuele echtgenoot van Amalia straks ook koning worden?

‘Het ligt eraan wat er precies in dat wetsvoorstel komt te staan, maar op zich wel.’