Laat ons wel wezen, u gebruikt het dagelijks maar u weet er waarschijnlijk niets bijzonders over te vermelden. Ja, in internetkringen is het bon ton om af te geven op dat jolige lettertype Comic Sans. Die gebruik je niet voor je cv; dat is duidelijk. Een Times New Roman haalt u er ook nog wel uit maar kon u de Minion benoemen waarin deze tekst is geschreven? Of de Glasgow uit de inleiding?

Zo ja, dan moet u zeker naar de nieuwe tentoonstelling in wetenschapsmuseum Boerhaave. En zo nee, dan ook want het is tijd dat u waardering begint te krijgen voor het vakmanschap en kunde dat achter een lettertype schuilgaat.

De expositie brengt de geschiedenis van de Koninklijke Uitgeverij Brill in beeld. De nog steeds actieve uitgeverij ontstond toen Jordaan Luchtmans zich in 1683 inschreef als lid van het Leidse boekengilde. Twee jaar later verschijnt de eerste geïllustreerde uitgave, de Historia insectorum generalis van de natuuronderzoeker Jan Swammerdam. Naast de tentoongestelde turf prijkt een klein microscoopje uit dezelfde periode, vervaardigd door aangetrouwde familie van Luchtmans.

Om te tonen dat de uitgeverij ook met Arabisch schrift aan de slag kon, gaven ze in 1732 een boekje uit over een sultan. Twee jaar eerder was een nazaat van Luchtmans aangesteld als academiedrukker zodat hij een groot deel van de proefschriften en oraties mocht uitgeven.

Medio de negentiende eeuw – de uitgeverij was toen in handen van E.J. Brill – wordt het werkje Het Gebed des Heeren in veertien talen uitgegeven. Dit fungeerde als staalkaart voor de expertise op het gebied van exotische letters. Het Onze Vader verschijnt er in de talen Hebreeuws, Samaritaans, Aramees, Sanskriet, Koptisch, Syrisch, Arabisch, Perzisch, Tartaars, Turks, Javaans, Maleis en Grieks.

Tussen de vitrines met boeken zijn ook een paar tv-uitzendingen te zien, gewijd aan de uitgeverij toen ze zelf nog drukte. De snelheid waarmee zetters de loden letterblokjes verzamelden om een tekst te drukken die zelf niet begrepen, is verbazingwekkend. Teksten zijn nu natuurlijk sneller en makkelijker toegankelijk via cd-rom of website, maar de kaalheid van dit deel van de expositie illustreert passend de teloorgang van het charmante handwerk.

Aan het eind van de tentoonstelling wordt op een muur een nieuw ontworpen lettertype geprojecteerd: de Brill. Dit font stelt de uitgeverij in staat om met Latijnse lettertekens en verschillende accentjes en puntjes alle talen te kunnen weergeven. Kunt u zich inbeelden wat voor hoogstaand gepriegel dat geweest moet zijn al die eeuwen daarvoor.

Geletterd & geleerd.

Brill: 330 jaar typografie voor de wetenschap

Museum Boerhaave

di-za, 10-17u (tot 19 mei 2013), € 7,50,

studenten gratis