'Het mooiste moment is als Rajinikanth voor het eerst op het scherm komt. De spanning en het enthousiasme bereiken al bijna het kookpunt als de letters S-U-P-E-R-S-T-A-R achter elkaar op het witte doek verschijnen. Dat is zijn bijnaam en iedereen noemt hem ook zo. Het publiek begint al te schreeuwen en te juichen. En dan bij de eerste glimp van de acteur barst het lawaai volledig los. Er worden snippers papier, dollars genoemd, door de zaal gegooid.'
Antropologe Roos Gerritsen promoveerde vorige week op onderzoek naar de vermenging van verering en politiek in fanclubs van Tamilfilmsterren.
In de deelstaat Tamil Nadu in het zuiden van India leven rond de zestig miljoen mensen. Het is een staat met een eigen taal – Tamil – en een grote filmindustrie. In de hoofdstad Chennai worden in de buurt Kodambakkam jaarlijks rond de 100 films geschoten. Rajinikanth (61) is de koning van deze zogeheten Kollywoodcinema.
In 2007 was hij na Jackie Chan de best betaalde Aziatische filmster. Hij heeft twintigduizend officiële fanclubs met gemiddeld tussen de tien en dertig leden. En dan zijn er nog talloze niet geregistreerde groepjes bewonderaars.
Vrouwen doen nauwelijks mee aan de publieke verering. Het is een mannendomein. 'Op de dag van de première staan ze al vroeg in de ochtend in de rij om kaartjes te bemachtigen. Ze dansen en ontsteken kleine lichtjes die voor het scherm worden gehouden als een soort eerbetoon. Ze overgieten afbeeldingen van Rajinikanth met melk en bier. De eerste keer kijk je niet naar de film om het verhaal te begrijpen, het gaat om de ervaring. Daarna ga je nog tien keer om de liedjes te leren.'
Er zit in Tamilfilms veel zang en dans. Maar ze zijn toch anders dan de in het Westen bekendere Bollywood-producties. 'Die spelen zich af in een stedelijk milieu en gaan vaak over de wereld van elites. De mensen zijn rijk.'
De films uit Chennai spelen vaak op het platteland. 'De helden komen uit een lagere sociaaleconomische klasse. Rajinikanth komt zelf ook niet uit een welgesteld gezin.'
Gerritsen heeft ook een Rajinikanth-favoriet. 'Dat is Badshaa uit 1995. Hierin speelt hij een man die zijn gangsterleven in Bombay de rug toekeert. Hij wordt een arme maar goudeerlijke riksjarijder in Tamil Nadu. Hij zingt in de film een lied over eerlijk zijn en goede dingen doen. Het is een heel vrolijk nummer en er wordt veel aan gerefereerd.'
In Chennai zijn overal murals en billboards te vinden met daarop afbeeldingen van filmsterren en politici. De wereld van entertainment vloeit over in die van de politiek. En de fanclubs spelen daarin een bepalende rol. 'Het begint als jeugdcultuur. Jongens die gratis kaartjes regelen of hun buurmeisje willen imponeren. Eerst gaat het vooral om de film: je dichter bij de ster voelen en met elkaar praten over de nieuwste weetjes.' Langzamerhand wordt politiek belangrijker in het leven van een fan. 'Veel leden denken: Ik ben nu al zo lang fan, geef geld uit aan billboards en ik doe aan sociaal werk; nu wil ik ook macht.'
De invloed van de fanclubs kan aanzienlijk zijn. In de jaren zeventig vormde de filmster M. G. Ramachandran zijn tienduizend fanclubs om tot partijkaders. Met hun steun bleef hij tot zijn dood in 1987 de belangrijkste bestuurder in de deelstaat. Enkele van deze kaders wisten in zijn kielzog ook politieke macht te verkrijgen.
Maar het lukt niet altijd. De clubs wilden dat Vijayakanth, de andere grote ster naast Rajinikanth, politicus werd. Hij had ook ambities in die richting. 'Zelf zit hij weliswaar nog steeds in de politiek, maar zijn fans hebben geen positie in zijn partij kunnen houden. Het zijn namelijk vooral arme jonge mannen van het platteland. Maar als politicus heb je geld nodig en dat hebben deze fans niet. De partij heeft inmiddels weer een fanclub opgezet om de teleurgestelde fans een platform te geven. Maar echt actief zijn ze niet meer.'
Rajinikanth pakt het anders aan. 'Hij heeft geen politieke partij opgericht maar vertelt bij verkiezingen op wie hij gaat stemmen. Hij gebruikt zijn status en doet veel aan liefdadigheid. Dat hij geen partij begint, frustreert een deel van de fans. Die zien te weinig terug voor al de tijd en geld die ze in de clubs stoppen. Maar uit de fanclub stappen, is wel heel rigoureus. Overigens willen niet alle fans dat hij een partij opricht. Een van zijn meest devote aanhangers zei: "Laat hem vooral niet de politiek in gaan, want dan wordt hij corrupt." Sommige fans voelen echt liefde voor Rajinikanth.'