Studenten die vanaf 1 september 2014 beginnen met studeren krijgen niet meer te maken met de huidige prestatiebeurs, maar met het sociaal leenstelsel.De VVD en de PvdA hebben hier officieel nog niets over gezegd, maar ze hebben zich alvast de woede van LSVb-vicevoorzitter Karlijn Ligtenberg op de hals gehaald. 'Het hoger onderwijs wordt hiermee ernstig in gevaar gebracht. Met dit plan worden niet alleen langstudeerders, maar álle studenten geconfronteerd met extra kosten van ruim 3000 euro per jaar', reageert ze furieus. Dat is namelijk het bedrag dat uitwonende studenten nu nog jaarlijks via de prestatiebeurs ontvangen. Na het voltooien van een studie wordt dit bedrag momenteel omgezet in een gift.

Thijs van Reekum, voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), is ook 'absoluut niet blij' met het sociaal leenstelsel.

'Maar het staat los van de langstudeerboete. Bovendien wil ik graag een positief punt benadrukken: dit plan wordt in elk geval niet met terugwerkende kracht ingevoerd. Evengoed is het onredelijk dat een nieuwe generatie studenten geconfronteerd wordt met zoveel extra kosten.'

Ligtenberg: 'Door de langstudeerboete zijn we misschien gewend geraakt maatregelen die met terugwerkende kracht ingevoerd worden. Maar dat hoort niet de norm te zijn.'

Als het aan de LSVb ligt gaat ook het leenstelsel niet door. Ook de voorzitter van de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV), Jan van 't Westende, reageert voorzichtig.

'Het is een forse maatregel, maar hij is blijkbaar nodig volgens de politiek en daar gaan we ons niet tegen verzetten. We wachten het regeerakkoord af en willen dan wel flink onderhandelen in de marges. Het is bijvoorbeeld heel belangrijk dat de opbrengsten van het sociaal leenstelsel worden geïnvesteerd in het hoger onderwijs.'Het ISO is dan weer benieuwd naar de plannen met de aanvullende beurs. Van Reekum: 'Die is nu erg belangrijk voor studenten waarvan de ouders financieel niet kunnen bijdragen.'

Met het afschaffen van de langstudeerboete zijn het ISO en de LKvV in elk geval blij. De Tweede Kamer nam afgelopen dinsdag een motie van de VVD en de PvdA aan, die moet leiden tot een spoedwet waarmee de afschaffing gerealiseerd gaat worden. Staatssecretaris van onderwijs Halbe Zijlstra stuurde diezelfde middag nog een brief aan alle hogescholen en universiteiten met het verzoek om de reeds geïnde boetes uiterlijk 1 december terug te betalen.

Aanvankelijk besloten verschillende onderwijsinstellingen daarmee nog even wachten, omdat ze de huidige wet nu eenmaal wilden volgen. Zijlstra schrijft echter dat er 'voldoende basis is om vooruit te lopen op die wetswijziging'. 'Daarbij realiseer ik me dat het voor u nodig is ervan te kunnen uitgaan dat dit voornemen onherroepelijk is. Gezien het brede politieke draagvlak meen ik dat zulks het geval is,' is in de brief te lezen. Tevens schreef hij dat DUO geen rente zal rekenen over leningen die afgesloten zijn voor het betalen van de boete, mits studenten voor maart 2013 terugbetalen.

Studenten die zich voor dit collegejaar hadden uitgeschreven vanwege de hoge kosten reageerden kritisch. Het plan om de boete te laten sneuvelen werd namelijk op 1 oktober bekend gemaakt en precies tot die datum hadden zij zich alsnog kunnen inschrijven. De Vereniging van Universiteiten (VSNU) kondigde daarop aan dat universiteiten zich coulant zullen opstellen tegenover deze studenten.