Met een vuvuzela wijst hij naar de fietsenstallingen naast de taxistandplaats. 'Je zou misschien niet verwachten dat deze plek veel met Afrika te maken heeft,' zegt Jos Damen aan het begin van de stadswandeling Safari in Leiden op het Stationsplein. 'Maar in de flat die daar niet meer staat, zat ooit het Afrika-Studiecentrum.'
De Afrikasafari langs de oer-Hollandse grachten is een van de activiteiten bij het 65-jarig jubileum van het ASC. Zo'n veertig mensen zijn afgekomen op de aankondiging, waarin de vraag werd opgeroepen of er in Leiden Afrikaanse hoofden op sterk water te vinden zijn.
Maar voor die vraag beantwoord wordt, volgt de groep eerst de gids richting Museum Volkenkunde. 'Hier gaan we niet naar binnen, maar een bezoek aan de Afrikaanse zalen is zeker aan te bevelen.' Ook Djebena, het enige Afrikaanse restaurant van Leiden, krijgt een snelle aanbeveling, terwijl Damen zijn gevolg tussen de langsrazende brommers en auto's over het Noordeinde loodst.
Studenten Suzanne van der Meer (21, taalwetenschap) en Anne Hoogerbrugge (23, culturele antropologie), die samen het keuzevak Swahili volgen, horen nog niet echt iets nieuws. 'Ik voel me wel een beetje een toerist', bekent Hoogerbrugge met enige schroom.
'Hier, op de derde verdieping, was het ASC in de beginperiode gevestigd', vertelt Damen even verderop, zijn vuvuzela gericht op Rapenburg 45, waar Koningin Beatrix later tijdens haar studententijd woonde. Vermeldenswaardiger is de gedenksteen voor Herman Coster op het binnenplein van het Academiegebouw. Coster, voorzitter van het Studentencorps in 1889-1990, sneuvelde op heroïsche wijze tijdens de Tweede Boerenoorlog in Zuid-Afrika, waar hij als advocaat werkte. Over het Academiegebouw weet Damen nóg een Afrikaanse anekdote. 'In 1742 promoveerde hier de voormalige slaaf Jacobus Capitein, waarschijnlijk de eerste zwarte Afrikaan ooit die dat voor elkaar kreeg. Opvallend genoeg verdedigde hij de stelling dat christenen als slaaf mochten worden gehouden.'
Het gezelschap passeert de Hortus, zonder de Afrikaanse planten waarover Damen vertelt daadwerkelijk te zien ('overigens wel een aanrader') en later volgen nog de Afrikaanse cadeauzaak Het Steentje en de Wereldwinkel (helaas gesloten, maar eveneens aanraders). Bij Velvet Music Leiden houdt Damen halt om te vertellen over Afrikaanse muziekinvloeden. 'Dat wist ik dan weer niet,' zegt Hoogerbrugge verrast. 'Dat er een Velvet in Leiden zat.'
Het pand op Oude Vest 79 is wel een écht onderdeel van de Afrikaanse geschiedenis. Daar hield in de jaren zeventig de Nederlandse anti-apartheidsgroepering Boycot Outspan Aktie kantoor, bekend van de poster met het hoofd van een zwarte Zuid-Afrikaan op een sinaasappelpers met de begeleidende tekst: 'Pers geen Zuid-Afrikaan uit.'
De tocht eindigt voor de Lakenhal, waarin een gravure te vinden is waarop de Leidenaar Jacob Domus om nog altijd onbekende redenen een kaart van Afrika samenbrengt met Leidse Ontzethelden. Een van de deelnemers heeft nog één vraag: 'Hoe zit dat nu met die hoofden op sterk water?' Damen was het bijna vergeten te vertellen. 'Zo'n 180 jaar lang bevond het hoofd van koning Badu Bonsu II zich inderdaad in een preparaatpot in een kast van het Anatomisch Museum. Na tussenkomst van Arthur Japin is het in 2009 echter teruggebracht naar Ghana.'
De laatste safari is op zo 24 juni, 14 u, ascleiden.nl