Door Vincent Bongers Koningin Beatrix nam het woord ‘studenten’ in de mond in de Troonrede. Dat is nog niet vaak voor gekomen. Maar het was geen goed teken. Voor hen ‘gaat de eigen bijdrage omhoog’, sprak de majesteit in bedekte termen over de langstudeerboete, die vanaf september 2012 ingaat.
Waarschijnlijk raken masterstudenten dan ook hun beurs kwijt en moeten zij meer gaan lenen. Het sociale leenstelsel is echter nog niet door de Tweede Kamer.
Naast deze bezuiniging op studenten komt het hoger onderwijs er op het eerste gezicht nog genadig vanaf in de Miljoenennota. De uitgaven van het ministerie aan het hoger onderwijs zakken het komende jaar in, maar vanaf 2013 worden deze weer opgekrikt naar het niveau van vorig jaar.
Maar schijn bedriegt. Het aantal studenten blijft de komende jaren flink toenemen. Gemiddeld gezien zakt de uitgave van het ministerie per universitair student van 6000 euro in 2012 naar 5600 euro in 2013.
Het ministerie verwacht een gedeelte van deze terugval op te vangen met het geld dat de langstudeerboete oplevert. Maar zelfs als die maatregel goed werkt, leveren de universiteiten per student 200 euro in.
Het ministerie wil een gedeelte van haar budget besteden aan prestatiebekostiging. De universiteiten maken afspraken over de kwaliteitsverbetering van het onderwijs en de verhoging van het studierendement. Het gaat niet om extra geld. Als de onderwijsdoelen gehaald worden, krijgen de universiteiten een vergoeding.
In 2012 wordt er 80 miljoen verdeeld naar prestatie, dat bedrag loopt op naar 260 miljoen in 2015. ‘Prikkels om te excelleren’, aldus het kabinet.
Wel ligt er 50 miljoen extra klaar, in de geest van het advies van de commissie Veerman, voor universiteiten die het lukt zich beter te profileren en hun studieaanbod goed af weten te stemmen op collega-instellingen.
Ook in de financiering van het onderzoek verandert het nodige. Subsidieverstrekker NWO krijgt 13 miljoen minder dan vorig jaar en ziet ook de volgende jaren haar budget slinken. In 2011 verdeelde de organisatie nog ruim 325 miljoen. In 2016 is dat nog 304 miljoen.
Daar staat tegenover dat het kabinet 36 miljoen extra uitgeeft aan wetenschappelijke ict-projecten, bio-databanken en ander grote onderzoeksvoorzieningen.
Innovatieminister Verhagen maakt ook een extra belastingaftrek mogelijk voor bedrijven die investeren in onderzoek en kennisontwikkeling. Het kabinet trekt een half miljard uit voor de lastenverlichting.